وسواس جنسی و مذهبی چیست؟

وسواس جنسی و مذهبی چیست؟

در مقاله قبل به وسواس و علل و انواع آن پرداخته شد در این مقاله به وسواس جنسی و مذهبی و درمان آن می پردازیم.

وسواس اینگونه تعریف می شود: عقاید، افکار، تکانه ها، یا تصوراتی که تکرار شونده و با دوام اند و می توان گفت که حداقل در ابتدا، تجربه ای مزاحم و احمقانه هستند، برای نمونه والدی که تکانه های تکرارشونده ای درباره کشتن فرزند محبوب خود دارد، یا شخص مذهبی که افکار کفرآمیز و تکرار شونده دارد. شایع ترین افکار وسواسی عبارتند از: آلودگی، نظم و ترتیب، پرخاشگری، موضوعات جنسی، و مذهبی.

وسواس توان شما را تحلیل می برد. از آنجایی که مغز بخش عمده ای از انرژی بدن را مصرف می کند، تعجب آور نیست که وجود این افکار، احساس خستگی به همراه داشته باشد. از طرف دیگر اجبار رفتارهای تکرارشونده، هدفمند و ارادی که در پاسخ به یک فکر وسواسی یا براساس قواعد خاص و به صورت کلیشه ای انجام می پذیرند. این رفتارها برای خنثی سازی یا پیشگیری از ناراحتی یا وضعیت یا حادثه ای ترسناک انجام می شوند؛ اگرچه این فعالیت، روش واقعی خنثی سازی یا پیشگیری نیست و می توان گفت که به وضوح افراطی است و در اکثر اوقات نیز شخص به افراطی و نامعقول بودن آن واقف است.

اجبارها حرکت هایی هستند که شما در انجام انها احساس اجبار و فشار می کنید. احساس می کنید که انگار فشاری از درون شما را مجبور به انجام کاری یا فکری می کند مثل: دست هایت را بشور، برگرد و در خونه را چک کن.

وسواس جنسی

در این نوع وسواس افکار جنسی به زور به ذهن فرد می شوند. گرچه این افکار هیچوقت به عمل منجر نمی شوند اما اینقدر در ذهن فرد شدت می یابند که فعالیت های اجتماعی و کار را برای شما غیرممکن می سازد. حتی یک فعالیت ساده مانند نوازش موهای یک کودک می تواند به صورتی غیرقابل تحمل در آید. به این نمونه توجه بفرمایید: مراجع جوانی که که باور داشت یک کودک آزار است. در واقع این آزار فقط ساخته ذهن وی بود. وی به اختلال وسواس دچار بود و نمی توانست خود را از شر افکار مربوط به سو ء استفاده جنسی خود از پسر همسایه اش خلاص کند و هیچ وقت نتوانسته بود خودش را متقاعد کند که اتفاقی نیفتاده است. او از این افکار به شدت دچار وحشت می شد و اما قادر نبود انها را از ذهن خود بیرون کند.

افرادی که دچار وسواس جنسی هستند ساعات زیادی را صرف اطمینان دادن به خود می کنند که چنین کاری نکرده اند و ممکن است مدام از همسر، همکار، دوست و افراد مذهبی در این باره بپرسند.
افکار وسواسی جنسی ممکن است به صورت تمایلات یا تصویرهایی در رابطه با جنس مخالف باشد مثلا مراجعی که هر فردی را که توی خیابان از جنس محالفش می دید این فکر می اومد سراغش که نکنه به نظر جنسی داشته باشه و با بخواهد رابطه جنسی داشته باشد یا نکنه حرف جنسی به او بزند. به همن منوال افرادی هستند که این نوع افکار جنسی را در رابطه با اعضای خانواده خود تجربه کنند ممکن است این تصویر جلوی چشمشون بیاد که پدر یا مادر، خواهر یا برادر خود را به صورت لخت ببیند ویا رفتار جنسی خاصی را در رابطه با آنها تجربه کند. این افراد به شدت دچار عذاب وجدان می شوند و به انواع راه حل ها روی می آورند که جلوی انها را بگیرند مثل حبس شدن در اتاقشان، نگاه سر به زیر، سرکار ماندن تا دیر وقت و هر کاری که تماس انها را با اعضای خانواده محدود کند.

نوع دیگر این افکار جنسی ممکن است به نگرانی هایی مربوط باشد از جمله اینکه ” نکنه من همجنسگرا هستم؟” در صورتی که فرد هیچ فعالیت همجنس گرایانه ای ندارد و این افکار وقتی بیشتر می شوند که جنس موافق خود را به صورت جذاب برداشت کنند و یا آنها را در باشگاه یا استخر ببیند و همین استرس و اضطراب آنها را بیشتر می کند که نکنه همجنسگرا هستند. ممکن است ساعت ها وقت خود را صرف این بررسی این کند که من با فلان ادم از جنس مخالف در ارتباط بودم یا زن (یا شوهر) و بچه دارم و این نمی تواند در مورد من صدق کند و یا مدام بخواهد از اطرافیان در این مورد به او اطمینان بدهند یا شاید با مراجعه به متخصص های مختلف و دادن ازمایش های مختلف سعی بر اثبات این ادعا داشته باش که همجنس گرا نیست.

درمان

افردی که مراجعه می کنند راههای مختلفی را امتحان کرده اند ولی موفق نشده اند آن را کنار بگذارند. چون راه کنار گذاشتن افکار از کنار گذاشتن یک رفتار مشکل تر است. منتها در درمان شناختی رفتاری با تکیه بر اینکه ببینم چه نوع فکری هست که این افکار را نگه می دارند اقدام می شود و پس از شناسایی آنها راههای مبارزه با این افکار به مراجع یاد داده می شود و همچنین در مقابل افکار مزاحم جنسی که به طور مداوم به ذهن هجوم می اورند تکنیک هایی طراحی می شود که فرد بتواند با این افکار مقابله کند. که پایه درمان های شناختی رفتاری در درمان وسواس خوگیری است.

خوگرفتن به معنای عادت کردن به واسطه استفاده یا تمرین مکرر اشنایی یافتن است. ممکن است این تمرین و تکنیک هایی که ذکر شد گنگ به نظر برسند یا اینکه کارا به نظر نرسند منتها تحقیقات نشان داده اند که تاکنون بهترین روش درمان برای وسواس این روش است. گرچه جاهایی چالش برانگیز است ولی جذاب هستند و پس از هرچالش نوعی لذت بوجود می اید.

وسواس مذهبی

در افرادی که از وسواس مذهبی رنج می برند ممکن است از اماکن مقدس بخاطر ترس از ارتکاب توهین به مقدسات، یا اشیای مذهبی بخاطر ترس از توهین بخدا اجتناب کنند. در بعضی موارد افراد افکاری شامل توهین به امامان و پیامبران به ذهنشون خطور می کند و برای اینکه بتوانند از شر این افکرا کفرامیز خلاص شوند شروع به ذکر گفتن و توبه و استغفار می کنند. در موارد دیگر ممکن است افراد تصاویری از توهین به مقدسات به ذهنش خطور کند مثل وقتی که وارد دستشویی می شود و تصور کند دارد روی اسامی مقدس ادرار یا مدفوع می کند. یا تصاویر ناراحت کننده ای از آمیزش جنسی ائمه جلوی چشمشان ظاهر شود و رنج زیادی را متحمل شوند. واژه هایی همچون جهنم، نجس، شیطان یاکلمات لعن و نفرین نز ممکن است مورد اجتناب قرار گیرند.

بعضی افراد مذهبی ممکن است از سخنرانی های مذهبی به این علت اجتناب کنند که با خودشان دچار تردید می شوند آیا بنده خوبی برای خدا بوده یا نه. وسواس های فکری مربوط به گناه، غالبا منجر به اجتناب افراطی از فعالیت های مرتبط با سرپیچی خاص می گردند. به عنوان مثال یک زن مذهبی از تماشای فیلم های خارجی اجتناب می کرد زیرا فیلم های خارجی مخصوصا هالیود برای او این را تداعی داشت که این فیلم ها در مسیر بی خدایی دارند حرکت می کنند و اگر او نگاه کند از این حرکت حمایت کرده و در نتیجه موجب غضب خدا قرار خواهد گرفت.

در وسواس نوع مذهبی معمولا با توجه به وجه قدسی مذهب افراد رنج زیادی را متحمل می شوند و این ترس را دارند که آنها انسان کافر یا مشرک یا غیراخلاقی هستند که درباره خدا یا مقدساتش اینقد ناجور فکر می کنند و همیشه سعی می کنند به شیوه های مختلف از این افکار و تصاویر فرار کنند و این فرار و اجتناب می تواند به شکل های مختلف باشد مثل نماز نخواند یا مسجد نرفتن و یا اجتناب از آیین و مکان مذهبی که ممکن است این افکار کفر امیز را به ذهن انها متبادر کند. همچنین انها ممکن است دست به رفتارهای جبرانی بزننند تا اثر این افکار و تصاویر کفرامیز را خنثی کنند مثلا ذکر و دعاگفتن، نمازهای طولانی، طلب استغفار و توبه کردن، سوال کردن مداوم برای اطمینان یافتن از اینکه انها ادم های درستکاری هستند.

اما آنچه مبرهن است اینکه جای هیچ عذاب وجدانی نیست چرا که اینها افکاری هستند که همه انسان ها تجربه می کنند منتها افراد دچار وسواس بخاطر بعضی از تفکرات خاص مثل کمال گرایی، مسئولیت پذیری افراطی و فاجعه سازی و … نمی توانند افکار مزاحم توهین امیز از ذهنشان رد شود و بخش زیاد از روز را صرف کنترل انها می کنند. بخشی از درمان صرف تعدیل افکار زیربنایی مثل کمال گرایی، فاجعه سازی و مسئولیت پذیری افراطی می شود و همچنین در ادامه درمان تکنیک هایی آموزش داده می شود که افراد بتوانند با این افکار مواجه شوند. شاید در وهله اول این فرایند کمی استرس اور باشد ولی وقتی کل افکار وسواسی بررسی شد سپس از جایی که خود فرد توانایی دارد او را کمک می کنیم که این افکار را به ذهن بیاورد و با انها مواجه شود.

حمید ضرابی
روانشناس بالینی- متخصص در حوزه های وسواس، افسردگی، اختلالات اضطرابی و شکست های عاطفی.

مرکز تحقیقات پزشکان و روانشناسان بوجیکا

کلینیک جامع کودک و خانواده بوجیکا، اماده ارائه خدمات نوین در زمینه های اختلالات طیف اتیسم، بیش فعالی، اختلالات یادگیری، مشکلات رفتاری، اختلالات اضطرابی، افسردگی و مشاوره خانواده می باشد.

جهت تعین وقت اینجا کلیک کنید