وسواس جنسی وسواس جنسی وسواس جنسی وسواس جنسی وسواس جنسی

وسواس جنسی چیست؟

یکی از دردناک ترین وسواس ها، وسواس جنسی می باشد و کسی که دچار وسواس جنسی است بیش از سایر افراد دارای وسواس عذاب می کشند.  چون اگاهی درباره این اختلال معمولا خیلی کم است و فرد واقعا خود را شاید یک منحرف جنسی بداند و دیگری اینکه مسایل جنسی در جامعه ما معمولا یک تابو هستند و افراد به سختی می توانند مسایل جنسی خود را ابراز کنند و یا در صدد کمک بر بیایند در صورتی که اختلال رایجی است و درمان های بسیار تاثیرگذاری برای آن وجود دارد.

وسواس جنسی شامل افکار یا تصاویر جنسی است که فرد در موقعیت های مختلف تجربه می کند یک نوع از این وسواس شامل تصاویر و یا افکار جنسی در رابطه با محارم است. فرد وقتی یکی از محارم خود مثل پدر، مادر، خواهر و یا برادر و یا سایر آشنایان را می بیند ممکن است افکار یا تصاویر جنسی را درباره آنها را تجربه کند مثل تصویر بوسیدن یا رابطه جنسی.

گاهی این افکار و تصاویر جنسی راجع به قشرخاصی است مثل کودکان. موضوعات و مکان ها و اشیای مختلفی افکار و تصاویر جنسی را در فرد زنده  می کند از جمله  مثل لباس های زیر، کفش ها و فیلم ها و افراد خاص در خیابان.  راهکار این افراد برای مقابله با افکار وسواس جنسی معمولا اجتناب از موقعیت ها و افرادی است که این فکر را به ذهنشون میاره. همچنین بعضی افراد شروع به گفتن ذکرها و دعاهای مختلف می کنند تا این افکار را ذهن پاک کنند.

گاهی فرد این افکار جنسی را به صورت افکار مربوط به همجنسگرایی تجربه می کنند این افکار بدین صورت است که فرد فکر می کند نکند همجنسگرا است و وقتی افراد مختلفی مثل آشنایان و اعضای خانواده همجنس را می بیند یهو تصاویر و افکار جنسی در رابطه با انها را تجربه می کند. معمولا این تصاویر و افکار همجنسگرایی محدود به اشنایان نیست و مربوط به افراد در فیلم ها، در خیابان ها و محیط های دیگر مثل دانشگاه و مدرسه هم هست

تفاوت های وسواس جنسی با اختلال وسواس اجباری 

شاید برخی از افراد به اشتباه گمان کنند که وسواس جنسی یا (SO-OCD)، همان اختلال وسواس اجباری یا (OCD) است؛ در صورتی که این دو کاملا با یکدیگر متفاوت هستند‌. در اختلال وسواس اجباری که با سلامت روان ارتباط دارد، فرد رفتارها و افکار تکراری را به طور مدام تجربه می‌کند. همچنین برخی دیگر از افراد ممکن است افکار مزاحمی داشته باشند. اما در اختلال وسواس جنسی که با گرایش جنسی مرتبط است، فرد دارای افکاری است که در مورد گرایش جنسی خود، دچار شک و تردید می‌شود. 

معمولا برخی از افراد این اختلال را با نام همجنس‌گرایی یا (HOCD) می‌شناسند. اما نکته اینجا است که هر فردی با هر نوع گرایش جنسی، ممکن است به این اختلال مبتلا شده و افکار ناراحت‌کننده را تجربه کند. در واقع در این اختلال، فرد ممکن است در مورد تمایلات جنسی خود، دچار تردید شده و یا رفتارهای اجباری در این خصوص داشته باشد. یکی از عواملی که می‌تواند منجر به این اختلال شود، هوموفوبیا است؛ بنابراین آموزش‌های روانی در خصوص درمان این مشکل، باید انجام گیرند.

 خصوصیات افراد دارای وسواس فکری و عملی

علائم وسواس جنسی

وسواس جنسی دارای علائمی است که یکی از رایج‌ترین آنها، تردید بیش از حد درباره گرایش جنسی خود و همچنین افکار ناراحت‌کننده و مزاحم در این خصوص است. همچنین فرد در چنین حالتی ممکن است ترس‌هایی داشته باشد؛ به طور مثال فرد از اینکه توسط جامعه طرد شده و یا هویت خود را از دست بدهد می‌ترسد. همچنین فرد از اینکه گرایش جنسی او بر روابطش تاثیر بگذارد، ترس دارد. فرد مبتلا به وسواس جنسی، به طور مداوم دارای افکار وسواسی تکراری است که مدام از خود می‌پرسد، آیا من گرایش جنسی خاصی دارم؟! 

این افراد معمولاً از اینکه دیگران متوجه گرایش جنسی متفاوت آنها شوند، وحشت دارند. این اختلال گاهی ممکن است فرد را از افراد همجنس خود دور کند؛ زیرا فرد مدام نگران این موضوع است که شاید افراد همجنس او، او را جذاب بدانند. تمام این مسائل می‌توانند در روابط شخصی و کاری فرد تاثیرگذار باشند. همچنین برخی از افراد مبتلا به این اختلال ممکن است یک سری افکار مزاحم مانند رابطه جنسی با حیوانات و یا رابطه جنسی با محارم، به ذهن آنها هجوم بیاورد. 

آنها افکاری در خصوص سوء استفاده جنسی در ذهن خود دارند که گاهی در نقش فاعل و گاهی در نقش مفعول ظاهر می‌شوند. برخی دیگر از افکار آزاردهنده این افراد به خیانت، سادیسم، مازوخیسم و بردگی جنسی مربوط می‌شود. در مواردی دیگر، فرد دچار افکار جنسی در خصوص بدن یک فرد مرده می‌شود. در برخی موارد نیز فرد دارای افکاری در خصوص میل جنسی نسبت به کودکان یا حتی فرزند خود، یا دوستان و نزدیکان خود است

تفاوت‌ های وسواس جنسی و خیال پردازی جنسی

برخی از افراد ممکن است به اشتباه گمان کنند، وسواس جنسی همان خیال‌پردازی جنسی است؛ اما اینها دو مقوله کاملاً جدا از یکدیگر هستند. مهم‌ترین تفاوت این دو مورد، در ایجاد احساس لذت است. فردی که خیال‌پردازی جنسی می‌کند، از این خیال‌پردازی لذت می‌برد. اما فردی که دچار وسواس جنسی است، افکار ناشی از اختلال خود را افکاری مزاحم می‌داند. چنین فردی نه تنها از این افکار لذت نمی‌برد، بلکه بسیار ناراحت و معذب بوده و احساس شرم و گناه دارد. 

تفاوت دیگر این دو موضوع با یکدیگر، در ارادی یا غیرارادی بودن آنها است. خیال‌پردازی جنسی تقریباً به صورت آگاهانه و ارادی انجام می‌گیرد. فرد، خود به صورت آگاهانه این افکار را در ذهن خود تولید کرده و از آنها لذت می‌برد. اما فرد مبتلا به وسواس جنسی، به صورت ناآگاهانه و غیر ارادی دچار این افکار می‌شود و از دور راندن آنها عاجز است. همین موضوع باعث می‌شود که احساس کند، فردی غیر معمولی و غیر نرمال است.

افکار مربوط به وسواس جنسی به چند دسته تقسیم می‌ شوند؟

افکار مزاحم مربوط به وسواس جنسی، در زنان و مردان تا حدی با یکدیگر متفاوت است. این افکار در زنان اغلب به صورت افکار و تصورات عاطفی بروز می‌کند، در حالی که در مردان با تصور کردن بدن همراه است. در یک دسته‌بندی کلی می‌توان افکار جنسی وسواس‌گونه را به چهار دسته تقسیم کرد؛ 

• افکاری در مورد یک شریک جنسی مشخص 
• افکاری در خصوص آزار جنسی که می‌تواند به این صورت باشد که فرد به شخص دیگری تجاوز می‌کند و یا اینکه خود مورد تجاوز قرار می‌گیرد 
• افکار همجنس‌گرایانه 
• افکار جنسی در مورد افراد مشهور

درمان وسواس جنسی 

روش‌های درمانی متفاوتی برای درمان اختلال وسواس جنسی وجود دارد؛ یکی از روش‌های درمان این اختلال، قرار گرفتن و روبرو شدن با افکار مزاحم و عدم پاسخگویی به آنها است. در این روش فرد باید با افکار مزاحم خود روبرو شود. حال باید سعی کند در برابر اجباری که در مورد آن عمل وجود دارد، مقاومت به خرج دهد. روش دیگر درمان این اختلال، درمان شناختی رفتاری است؛ این نوع درمان بر اثرگذاری افکار بر رفتارها و باورهای یک فرد تمرکز دارد. درمان دیگری که برای این اختلال در نظر گرفته می‌شود، شناخت درمانی است. 

در این نوع درمان، افکار و احساسات منفی و الگوهای ذهنی شناسایی می‌شوند. مدیتیشن نیز می‌تواند تاثیرات مثبتی در درمان این اختلال داشته باشد. در این روش برای آرامش ذهن و رهایی آن از افکار مزاحم، از تکنیک‌هایی مانند تنفس و تمرکز حواس استفاده می‌شود. همچنین در برخی از موارد به تشخیص پزشک، ممکن است فرد نیاز به مصرف داروهایی داشته باشد. در اغلب مواقع، داروهای ضد افسردگی که بازجذب سروتونین را مهار می‌کنند، برای فرد تجویز می‌شود.

دلایل ایجاد وسواس جنسی

یکی از مهمترین اقداماتی که برای درمان وسواس جنسی و یا هر نوع اختلال دیگری باید انجام داد، پیدا کردن دلیل ایجاد آن اختلال است. وسواس جنسی نیز به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود؛ زمینه‌های خانوادگی، یکی از دلایل شکل‌گیری وسواس جنسی است. همچنین ابتلا به سایر اختلالات روانی، می‌تواند زمینه‌سازی برای اختلالات دیگری مانند وسواس جنسی باشد. 

در مجموع وسواس فکری عملی در هر نوعی که باشد، می‌تواند نشأت گرفته از سایر اختلالات روانی و یا شخصیتی باشد. به طور مثال احتمال ابتلا به وسواس فکری عملی در افرادی که مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر هستند، بیشتر است. بیماری‌ها و اختلالات روانی می‌توانند تاثیر زیادی بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد، از جمله زندگی جنسی او داشته باشند. عامل دیگری که می‌تواند بر ایجاد وسواس جنسی تاثیرگذار باشد، تجربیات گذشته فرد است. 

ابتلا به بیماری‌های مقاربتی در روابط جنسی قبلی، می‌تواند زمینه‌ساز شک و تردید جنسی در فرد شود؛ به همین دلیل فرد این تردید را به همسر و یا شریک جنسی خود نیز انتقال می‌دهد. چنین فردی در مسائلی مانند شستشو و تمیزی حساسیت زیادی به خرج داده و اعمالی وسواس‌گونه دارد. البته وقتی که از تجربیات گذشته صحبت می‌کنیم، این موضوع صرفاً به روابط جنسی قبلی مربوط نمی‌شود؛ بلکه افرادی که در خانواده‌هایی سختگیر با کنترل‌گری شدید رشد کرده‌اند، احتمال درگیر شدن آنها با وسواس فکری عملی زیاد است

تاثیرات وسواس جنسی بر زندگی فرد

هر اختلال روحی و روانی اگر مدت زیادی ادامه پیدا کند، جنبه‌های مختلف زندگی فرد را تحت تاثیر قرار خواهد داد. حتی می‌تواند ارتباط زوجین با یکدیگر را نیز دچار اختلالاتی کند. حال فردی که دچار وسواس جنسی شده است، پس از مدتی قطعاً با همسر خود به مشکلات زیادی بر خواهد خورد. چنین زوجی دیگر تمایلی به برقراری رابطه جنسی با یکدیگر نخواهند داشت. همانطور که می‌دانید یک رابطه جنسی موفق، زمینه‌ساز ایجاد صمیمیت در بین زوجین است. 

حال همسرانی که تمایلی به برقراری رابطه جنسی با هم ندارند، قطعاً هر روز از یکدیگر بیشتر دور خواهند شد. این موضوع به نحو دیگری نیز می‌تواند اثرات خود را نشان دهد. به طور مثال فردی که به وسواس جنسی دچار است، ممکن است مدام به برقراری رابطه جنسی با سایر افراد فکر کند. حال چنین فردی ممکن است هیچ وقت این کار را انجام ندهد؛ اما از آنجایی که این اختلال در فرد احساس شرم، گناه و ناراحتی ایجاد می‌کند، در نتیجه به مرور زمان فشار ایجاد شده از این نگرانی بر روی فرد، سلامت روان او را به خطر می‌اندازد.

مثال‌ هایی از وسواس جنسی 

• فردی که نسبت به کودک ۶ ساله همسایه خود، دچار افکار جنسی شده و از این افکار می‌ترسد. با اینکه در عمل هیچ اقدام نادرستی انجام نداده و آسیبی به کودک نرسانده است، اما مدام تصور می‌کند که این کار را انجام داده است. چنین فردی ساعت‌های طولانی به این موضوع فکر می‌کند و خود را متقاعد می‌سازد که هیچ عمل نادرستی مرتکب نشده است.

• فردی که در رابطه با جنس مخالف، مدام تصاویری از روابط جنسی را در ذهن خود مرور می‌کند‌. اما دائماً نیز از داشتن رابطه احتمالی با او و یا فکر کردن به این موضوع می‌ترسد و احساس گناه می‌کند.

• فردی که افکار جنسی با یکی از اعضای خانواده خود را در ذهن خود تجسم می‌کند. به طور مثال ممکن است آن عضو خانواده را با تصویر برهنه، در ذهن خود تجسم کرده و یا تصور کند که رفتار جنسی خاصی را با او انجام می‌دهد. اما در عین حال از ایجاد این فکر در ذهن خود احساس گناه شدید کرده و از طرق مختلف خود را تنبیه می‌کند. به طور مثال ممکن است خود را در اتاق حبس کند، تا دیر وقت سر کار بماند، از تماس چشمی با آن عضو خانواده خودداری کند و …. . 

• فردی که مدام درگیر این فکر است که شاید من همجنسگرا باشم؛ به‌خصوص وقتی که چنین فردی به مکان‌هایی مانند استخر یا باشگاه رفته و همجنس‌های او در نظرش جذاب باشند، ممکن است تا مدت‌ها خود را درگیر چنین افکاری کند. در واقع این فرد نسبت به گرایش جنسی خود دچار شک و تردید شده و مدام می‌خواهد به خودش ثابت کند که همجنس‌گرا نیست.

حتی ممکن است از اطرافیان خود در این مورد سوال کند. یکی از پیامدهایی که برای چنین فردی وجود دارد این است که احتمال خودارضایی در فرد بیشتر خواهد شد. همچنین فرد ممکن است برای فرار از این افکار، به طور مداوم با افراد غیر همجنس خود وارد رابطه‌های جنسی متعدد شود.

تقاوت وسواس جنسی و خیال پردازی جنسی

راه حل این افراد برای مقابله با این افکار و تصاویر جنسی معمولا تحلیل رفتارها جنسی خودشان است ممکن است به کرات گذشته خود را بررسی کنند و ببینند که در فلان رابطه با جنس مخالف من توانستم رابطه داشته باشم پس چنین نیست یا ممکن است برعکس رابطه شان با همجنس را در گذشته بررسی کنند تا سرنخی پیدا کنند یا دلیلی موجه که همجنسگرا نیستند و عمده روز غرق این افکار می شوند و بیشتر به این فکر فرو می روند که همجنسگرا هستند.

گاهی افراد شروع به خودارضایی می کنند تا به خود بقبولانند که همجنسگرا نیستند و یا رابطه های مختلف با جنس مخالف را امتحان کنند تا بیشتر مطمئن شوند همجنسگرا نیستند. این افراد معمولا از موضوعات و افرادی که این فکر را به ذهنشون بیاره اجتناب می کنند.

وجه تمایز اساسی این افکار جنسی وسواسی با انچه خیال پردازی جنسی به شمار می اید در ایجاد لذت است وقتی افراد خیال پردازی جنسی می کنند معمولا احساس لذت می کنند ولی افراد دارای افکار وسواس جنسی بیشتر احساس گناه و شرم می کنند.

وسواس جنسی بسیار رایج بوده و تقریبا یک چهارم افراد دچار وسواس، دارای وسواس جنسی هستند. آنچه به وضح قابل اطمینان است درصد بالای درمانپذیری این اختلال است. امیدوارم آگاهی درباره این اختلال بالا برود که افراد بتوانند بفهمند که مشکلی در کار است و برای درمان آن اقدام کنند.

سخن پایانی

یکی از اختلالاتی که به شدت می‌تواند بر زندگی فردی و اجتماعی افراد تاثیر بگذارد، اختلال وسواس جنسی است. در این مقاله سعی کردیم به ابعاد مختلف این اختلال اشاره کنیم. به یاد داشته باشید که اختلالات روحی، روانی و فکری شاید در ابتدای امر چندان جدی به نظر نرسند، اما به مرور زمان شدت گرفته و مشکلات زیادی را در زندگی فرد ایجاد خواهند کرد؛ پس حتی کوچک‌ترین اختلال روانی را جدی گرفته و حتماً به دنبال درمان ریشه‌ای آن باشید.

حمید ضرابی
روانشناس بالینی- متخصص در حوزه های وسواس، افسردگی، اختلالات اضطرابی و شکست های عشقی(جدایی)

مطالب مرتبط

• وسواس جنسی و مذهبی چیست؟
• وسواس و روش های درمانی
• اختلال وسواس