مهارت های زندگی چیست؟ مهارتهای ده گانه زندگی را بشناسید
مهارت های زندگی برای کمک به ما و برای موفقیت ضروری است زیرا به ما یاد می‌دهد که به اندازه کافی سازگار و همه کاره باشیم . عبارت “مهارت های زندگی” از این ایده ناشی می شود که زندگی ما چیزی بیشتر از برآورده کردن نیازها و خواسته های ماست. جامعه ایجاب می‌کند که یاد بگیریم چگونه در جامعه عمل کنیم و نیازها و خواسته‌های خودمان و دیگران را برآورده کنیم.
همچنین، این مهارت‌ها به ما کمک می‌کنند تا با دیگران به‌ویژه در محل کار تعامل مؤثری داشته باشیم. مهارت زندگی هر مهارتی است که به رفاه فرد یا جامعه کمک می کند.
این مقاله از بوجیکا در مورد مهارت های زندگی، چگونگی تأثیر آنها بر فعالیت های روزانه و چگونگی توسعه آنها بحث می‌کند.
مهارت های زندگی چیست؟
مهارت های زندگی مهارت های لازم برای مدیریت زندگی روزمره هستند. تعریف مهارت زندگی اغلب گسترده است. آنها شامل مهارتهای تحصیلی و رفتاری و مهارتهای عملی، اجتماعی و مراقبت شخصی هستند.
مهارتهای زندگی می‌تواند شامل همه چیز از پوشیدن لباس صبح تا پختن غذا، انجام تکالیف بعد از مدرسه و مدیریت پول باشد. این مهارت‌ها همچنین نشان دهنده شایستگی‌های روانی-اجتماعی هستند: مجموعه‌ای از رفتارها که ما را در یک زمینه خاص به آنچه می‌خواهیم می‌رسانند.
در واقع مهارت های زندگی یکی از ارکان حیاتی رفتاری هستند. شاید در نگاه اول تعریفی که از این عبارت در ذهن شما شکل می‌گیرد بدین صورت است: «مهارت‌هایی که به زندگی مفیدتر و بهتر کمک می‌کند.»
اما اگر چند کتاب روانشناسی بخوانید یا جستجویی در اینترنت داشته باشید، چیزی فراتر از این تعریف را خواهید یافت.
سازمان‌های مختلفی از جمله یونیسف، یونسکو و نیز بسیاری از دانشگاه‌های مرتبط دراین زمینه، فهرست متفاوتی از مهارت های زندگی ارائه داده اند. در بین تمام تعاریف موجود، فهرست مهارتهای ده گانه سازمان بهداشت جهانی بیشترین شهرت را پیدا کرده است.
در این مقاله قصد داریم این مهارتهای ده گانه را به طور مفصل توضیح دهیم، پس تا پایان ما را همراهی کنید.
تعریف مهارتهای ده گانه زندگی
در یک تعریف کلی می‌توان گفت که مهارت های زندگی مجموعه‌ای از توانایی‌های روانی و اجتماعی هستند که به افراد کمک می‌کنند در برخورد با موقعیت‌های مختلف زندگی چگونه برخورد کنند. بر پایه تعریف فوق مهارتهای ده گانه زندگی را می‌توان به صورت زیر شرح داد.
از بالای دایره به ترتیب توضیح خواهیم داد که هر کدام از این مهارت‌ها به چه معنا است و چگونه می‌تواند به فرد در زندگی کمک کند:
- خودآگاهی
به جرات می‌توان گفت که اولین مهارت برای هر فردی، خودآگاهی است. تا شخصی خود را نشناسد، نمی‌تواند با مسائلی که پیرامونش اتفاق می‌افتد، دست و پنجه نرم کند. پنج ویژگی در مهارت خودآگاهی وجود دارد که فرد باید نسبت به آن شناخت پیدا کند:
– شناخت صفات خود
– شناخت توانایی‌ها و استعدادهای خود
– تصویری واضح و واقع بینانه از خود
– شناخت باورها، افکار و ارزش‌ها
– احساس رضایت یا نارضایتی از خود و زندگی
ویژگی‌های یک فرد خودآگاه
– ویژگی‌های مثبت خود را می‌شناسد و به آنها افتخار می‌کند.
– ویژگی‌های منفی خود را می‌شناسند، آنها را می‌پذیرد و در جهت اصلاحش تلاش می‌کند.
– در ابتدا به خودش و در نهایت به دیگران احترام می‌گذارد.
– برای رسیدن به اهدافش تلاش می‌کند.
– مسئولیت رفتار خود را می‌پذیرد.
- تفکر خلاق
در دنیای پیچیده امروزی، هر لحظه با مسئله‌ها و چالش‌های متفاوتی روبه‌رو خواهیم شد که مشابه آن را قبلاً تجربه نکرده‌ایم. از طرفی، اگر تفکر خلاق نداشته باشیم و یاد نگیریم که برای هر اتفاق به صورت مستقل فکر کنیم، ممکن است گرفتار رفتارهایی شویم که از آن گلایه کنیم و به طور ناآگاهانه منطبق با رفتارهایی از جامعه پیش رویم که ممکن است صحیح نباشد.
در واقع خلاقیت مکمل خودآگاهی است و به ما کمک می کند که به راه‌حل‌های پیش رو قانع نباشیم و خودمان گزینه‌های بهتری خلق کنیم.
- حل مسئله
در زندگی هر انسانی فراز و نشیب هایی وجود دارد که فرد باید یکی پس از دیگری آن ها را حل کند. در واقع شخصی که این مهارت را کسب کرده باشد، می‌تواند در هر شرایطی راهی را برای خود پیدا کند. متاسفانه اگر مسائل حل نشوند، استرس روانی و فشار جسمانی منجر می شود که فرد به طور کامل خود را ببازد.
5 مرحله وجود دارد که به ما در حل مسئله کمک می کند. این مراحل عبارتند از:
« مشکلات را تحلیل کنید.
« مداخلات آن را بررسی کنید.
« راه حل ها را ارزیابی کنید.
« بهترین راه حل را اجرا کنید.
« اثربخشی راه حل اجرایی را ارزیابی کنید.
- تفکر نقادانه
در طول روز مغز ما به طور مداوم در حال دریافت داده‌های جدید است؛ پژوهش‌های جدید، اخبار جدید، اظهارنظرهای افراد مختلف، تحلیل‌های مختلف، تجربه‌های تازه و موارد دیگر از جمله ورودی های مغز ما هستند.
شاید به دلایل مختلف نتوانیم همه ورودی‌ها را به درستی ارزیابی کنیم؛ دلیلش هم گاهی نداشتن دانش کافی، گاهی ضعف استدلال دیگران و در اکثر مواقع ترکیب منطق با احساس و هیجان ممکن است ما را در داشتن تفکری درست فلج کند.تفکر نقادانه یکی از انواع تفکرهایی است که به ما کمک می‌کند که بدانیم در لحظه چگونه ذهن‌مان را خیلی دقیق پالایش کنیم.
- مهارتهای ارتباطی
مهارت ارتباطی یعنی بتوانیم دیگران را بهتر درک کنیم و به شیوه‌ای صحیح، به صحبت‌هایشان گوش دهیم. همچنین خودمان نیز بتوانیم نیازها و احساساتمان را با دیگران طوری در میان بگذاریم که هم نیازهای او و هم نیازهای خودمان به درستی برآورده شود و در نتیجه ارتباطی موثر شکل بگیرد.
برخی از انواع مهارت های ارتباطی عبارتند از:
- ارتباط شفاهی و نوشتاری
یافتن کلماتی برای بیان نیازهایتان به دیگران کمک می‌کند تا بفهمند چه چیزی می‌خواهید. چه در حال مکالمه باشید و چه در حال نوشتن نامه، ارتباط موثر می‌تواند پیوندهای عاطفی را تقویت و نیازها را روشن کند.
- بیان عاطفی
احساسات معمولاً دلیل اصلی اکثر سوء تفاهم ها هستند. برقراری ارتباط احساسی، اولین قدم برای درک دیگران است.
- گوش دادن فعال
گوش دادن فعال یعنی فردی که با او صحبت می‌کنید، آگاه است که مایل هستید حرف‌هایش را بشنوید.
- ارتباط غیرکلامی
ارتباطات چیزی بیش از کلمات است. به کمک زبان بدن می‌توانید احساسات اطرافیان را بهتر متوجه شوید و از برقراری ارتباط نادرست جلوگیری کنید.
- تفکر نقادانه
تفکر نقادانه یعنی هر چیزی را که در ورودی ذهن‌مان قرار می‌گیرد را به راحتی قبول یا رد نکنیم و قبل از آن، مسئله را از جوانب مختلف به خوبی بررسی کنیم و بعد از ارزیابی درست، در مورد پذیرش یا رد آن تصمیم بگیریم.
در واقع با شناخت تفکر نقادانه به راحتی فریب نمی‌خوریم و به طور دقیق و صحیح تصمیم نهایی را می‌گیریم و روابط درستی را با دیگران برقرار می‌کنیم.
- کنترل استرس
متاسفانه در دنیایی زندگی می‌کنیم که عوامل استرس زا به طور مداوم پیرامون ما و جز موارد اجتناب ناپذیر زندگی هستند. شاید از طرفی بتوان گفت که وجود این استرس ها باعث پیشرفت در زندگی ما می شود، البته اگر معقول و قابل کنترل باشد.
استرس بیش از حد، آسیب‌های روانی و جسمانی زیادی را به ما وارد می‌کند، از این رو شناخت مهارت کنترل استرس می‌تواند به ما کمک کند که در کنار آنها بتوانیم زندگی قابل قبول و موثری داشته باشیم.
در واقع هدف این است که زندگی متعادلی را در کنار همه استرس‌ها داشته باشیم.
- همدلی
همدلی یعنی بتوانیم احساسات افراد مقابلمان را به درستی درک کنیم و متناسب با آنها واکنش صحیحی نسبت به آن داشته باشیم.
همدلی می‌تواند به ما کمک کند دیگران را با همه تفاوت‌هایشان بپذیریم. این مهارت کمک می‌کند تا تعاملات اجتماعی بهبود پیدا کند، به خصوص وقتی در معرض تنوع ارتباطات قومی یا فرهنگی قرار می‌گیریم.
- تصمیم گیری
لحظه به لحظه زندگی ما از آن زمانی که چشم باز می‌کنیم تا آن زمانی که دوباره به خواب می‌رویم، سرشار از تصمیم‌های پیش پا افتاده یا حیاتی است که می‌تواند تاثیر مستقیمی بر نحوه زندگی ما داشته باشد.مهارت تصمیم گیری شامل تفکر خلاق، تمرکز، اولویت بندی و مدیریت زمان است.
بر طبق این تعریف باید یاد بگیریم چگونه با توجه به روحیات و توانایی‌هایمان برای تک تک اتفاقات پیرامون درست تصمیم بگیریم، بر روی هر کدام جداگانه تمرکز کنیم، اولویت بندی داشته باشیم، مدیریت زمان را برای هر کدام در نظر بگیریم و در نهایت مسئولیت و اتفاق پیش آمده از آن را با تمام وجود بپذیریم.
- کنترل هیجانات
هر انسانی با هیجانات مختلفی از جمله شادی، غم، خشم، ترس، لذت و موارد دیگر مواجه است که همه آنها می‌تواند تاثیر مستقیمی بر زندگی او داشته باشد.
شناخت همه این هیجانات، همان مدیریت و کنترل هیجان است. در این زمینه نه تنها باید بر روی هیجانات خود آشنایی داشته باشیم، بلکه باید بتوانیم هیجانات افراد اطرافمان را نیز درک کنیم و ارتباط درستی در برابر آنها انجام دهیم.
فواید آشنایی با مهارت های زندگی
مهمترین فواید آشنایی با مهارت های زندگی عبارتند از:
← نحوه درست کنار آمدن با انتظارات خود، همسر، فرزندان، دوستان و جامعه
← برقراری رابطه لذت بخش با اطرافیان
← دفع فشارهای روانی
← سازگاری با نیازهای معیشتی
← تقویت مدیریت خانواده
← تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس
← تقویت مهارت های ارتباطی
← تامین سلامت جسمی و روانی
← تامین آرامش زندگی
← خود شکوفایی و خوشبختی برای خود و دیگران
← تقویت روحیه همزیستی
چگونه مهارت های زندگی خود را ارتقا دهیم؟
وقتی صحبت از مهارت های زندگی می‌شود، همیشه چیز جدیدی برای یادگیری یا بهبود وجود دارد. در اینجا چند تمرین وجود دارد که به شما کمک می‌کند با ذهنی باز به رشد خود ادامه دهید:
- کنجکاو باشید
در زندگی، همیشه چیزهایی وجود خواهند داشت که شما نمی‌دانید. این مورد به شما بستگی دارد که شکاف‌ها را در زندگی پیدا کنید و برای پر کردن آنها سؤال بپرسید.
- از افراد خبره کمک بگیرید
کمک از افرادی که الهام بخش زندگیتان هستند، به شما کمک می‌کند نه تنها راه آنها را دنبال کنید، بلکه مسیر خود را بسازید. وقت خود را با افرادی بگذرانید که از شما حمایت می‌کنند و به شما انگیزه می‌دهند تا پیشرفت کنید.
- یادداشت برداری کنید
برای شناسایی زمینه‌هایی از زندگیتان که نیاز به توجه بیشتری دارند، یادداشت برداری کنید. چیزهایی را یادداشت کنید که می‌توانند برای بهبود زندگی شما تغییر ایجاد کنند. سعی کنید هر هفته یک یا دو چیز را که می‌خواهید بهبود ببخشید، ببینید و با آگاهی بیشتری آنها را ارزیابی کنید.
- همیشه به دنبال فرصت‌های یادگیری باشید
رشد به خودی خود، اتفاق نمی افتد؛ شما باید خودتان آن را پیدا کنید. پیگیری علایقتان، باعث می‌شود مهارت های زندگی جدیدی را ایجاد کنید و انگیزه شما برای انجام آن حفظ شود. در کلاس‌های مختلف شرکت کنید یا گروهی از افراد با علایق مشابه خود را پیدا کنید و رابطه تان را با آنها گسترش دهید.
- اندکی تامل
شاید با خود فکر کنید که سن‌تان بالا رفته و زمان برای شناخت مهارت های زندگی دیر است، اما باید به شما بگوییم که درست است که هر چه زودتر به شناخت مهارت های زندگی دست پیدا کنید، زمان برای پیشرفت بیشتر است، اما هیچ موقع برای یادگیری و بهبود زندگی دیر نیست.
سخت است که بدانید زندگی قرار است در آینده چه چیزی بر سر شما بیاورد، اما با داشتن مجموعه‌ای قوی از مهارت‌ها، برای هر کاری آماده هستید و با اعتماد به نفس و اشتیاق با مشکلات زندگی روبه رو خواهید شد.
کلام پایانی
مهارت های زندگی مجموعه‌ای از مهارتهای نرم و مهارتهای سخت هستند که دانستن و به کارگیری آن در زندگی بسیار مهم است. در این مقاله به 10 مهارت ضروری زندگی اشاره و به طور مفصل در مورد هر کدام توضیحاتی داده شد.
به طور خلاصه اگر بدانیم در برخورد با کنش‌ها و رفتارها چگونه واکنش نشان دهیم، می‌توان تضمین کرد که از سلامت جسمی و روحی مناسبی برخوردار خواهیم بود.
وقتی به مهارت های ده گانه زندگی واقف باشید، نه تنها از خود ناراضی نیستید و تلاش می‌کنید که در هر لحظه، بهترین عکس العمل را در برابر اتفاقات پیش آمده داشته باشید، بلکه از دیگران نیز انتظاری ندارید و هر کس را آن جور که هست می‌پذیرید.
سوالات متداول
1- اساسی ترین مهارت های زندگی چیست؟
مهارت های زندگی گروهی از مهارتهای فردی و بین‌فردی هستند که به افراد کمک می‌کنند تا تصمیم‌گیری آگاهانه، حل مشکلات، تفکر انتقادی و خلاقانه، برقراری ارتباط مؤثر، ایجاد روابط سالم، همدلی با دیگران و مدیریت زندگی‌شان در شرایطی سالم داشته باشند.
2- چرا مهارت های زندگی مهم است؟
مهارت های زندگی به ما این توانایی را می‌دهد که بدانیم چگونه زندگی خود را آسان و ساده کنیم، چگونه یک زندگی مثبت ایجاد کنیم و چگونه مسیر درست زندگی را سپری کرد.
3- چند مهارت را همزمان با هم می‌توان یاد گرفت؟
اگر هدف شما رسیدن به “به اندازه کافی خوب” است، می توانید همزمان چند مهارت را با هم یاد بگیرید و در زندگی به کار گیرید. ولی اگر هدف شما دستیابی به پیشرفت سریع در یک مهارت است، بهترین رویکرد تمرکز روی یک مهارت در یک زمان است. وقتی به طور کامل در یک مهارت غوطه ور شدید، به سطح بعدی بروید.
4- چگونه مهارت های زندگی را ارتقا دهم؟
– در ابتدا خودآگاهی خود را توسعه دهید و به خوبی آن را تمرین کنید.
– همیشه خود را در معرض یادگیری قرار دهید
– از افراد خبره و روانشناسان در این زمینه کمک بگیرید.
5- یادگیری مهارت های زندگی را از چه زمانی آغاز کنیم؟
از زمانی که کودکان دست چپ و راست خود را یاد گرفتند و ذهن شان آماده یادگیری شد، شروع کنید و آنها را در معرض یادگیری مهارت های زندگی قرار دهید. آنها باید از همان ابتدا یاد بگیرند که چگونه از نیازهای ذهنی، جسمی، عاطفی و مالی خود مراقبت کنند.
مطالب پیشنهادی:
- روانشناسی نقاشی کودکان و 5 مرحله برای تفسیر آن
- استرس شدید چیست ؟ و 4 نوع آن
- اختلالات روانی چیست؟ و 57 نوع آن
- روانشناسی کودکان چیست ؟ و 3 حوزه اصلی آن
- روان درمانی چیست؟ و 8 نوع آن
- درمان بیش فعالی چیست؟ و 10 روش آن
- خانواده درمانی چیست؟ و 7 کاربرد آن
- سادیسم چیست و 2 روش درمان آن
- روشهای افزایش اعتماد به نفس
- علائم افسردگی
منابع:
