موزیک آرامبخش برای اعصاب و روان و 18 تاثیر آن بر سلامت روان
18 تأثیر موزیک آرامبخش بر سلامت روان
من چند سالی هست که برای تسکین حالم از موزیک آرامبخش استفاده میکنم؛ چون تنها چیزیه که بزرگترین قدرت رو در بهبود حال روحی و روانی من داره. من سالهاست که با استرس دست و پنجه نرم میکنم، پیش روانشناسم تو بوجیکا که رفتم، در کنار درمانهای دیگه، موسیقی رو به عنوان یک مکمل خیلی قوی بهم پیشنهاد کرد که با استرس، افسردگی و دیگر مشکلات روانیم راحتتر مقابله کنم.
گوش دادن به موسیقی تجربهای مشترک بین همهی افراد است. به دلیل تغییر در سبک زندگی افراد در سالهای اخیر سطح استرسهای روزمره بسیار افزایش پیدا کرده است و انسانها برای گریز از این اضطرابها به موسیقی پناه میآورند. تأثیر موسیقی در فرهنگ را نیز نمیتوان نادیده گرفت، در واقع موسیقی زبان مشترک همه انسانها در سراسر دنیاست. موسیقی را میتوان جز عناصر اصلی در زندگی بشر دانست که نقش اساسی در انتقال مفاهیم فرهنگی جوامع ایفا میکند.
حضور موسیقی در همه جا جاری است و میتوان آن را همهجا لمس کرد، افراد با هر سن، نژاد و پیشینههای قومی نسبت به آن علاقه و تمایل نشان میدهند و از آن لذت میبرند؛ به همین دلیل دور از انصاف است که آن را صرفاً یک سرگرمی بهحساب بیاوریم.
موزیک بخش مهمی از زندگی افراد را تشکیل میدهد و در طول روز استفادههای متنوعی از آن میشود. برخی هنگام کار یا ورزش از موسیقیها برای افزایش انرژی خود استفاده میکنند. برخی دیگر از افراد نیز وقت آشپزی و یا حمام کردن و سایر کارهای روزمره عادت به گوش دادن به موزیک دارند.
برخی از آهنگها برای ما خاطرهانگیز است و ممکن است ما را ناراحت یا خوشحال کند. برخی دیگر ممکن است سطح انرژی را در بدن بالا ببرد. به همین دلیل نمیتوان تأثیرات موزیک را بر بدن و سلامت آن نادیده گرفت.
تاثیر شگفت انگیز موزیک بر روح و جسم
تحقیقات علمی نشان داده است که انواع موسیقی میتواند باعث تحریک نورولوژیکی متفاوتی در افراد باشد. موزیکهای آرامبخش تأثیرات مثبتی بر فرآیندهای فیزیولوژیکی دارند و باعث راحتی و آرامش خاطر و سلامتی روح و روان شما میشود. حتی موزیک دارای عملکردهای تطبیقی حیاتی است و بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی بیماران مبتلا به اختلالات روانی مشاهده شده است که موزیک تا حد زیادی باعث بهبود آنها شده است.
مطالعاتی که در زمینه تأثیر موزیک بر سلامت روح و جسم داشته حاکی از آن است که گوش دادن به موزیکهای آرامبخش باعث بهبود ضربان قلب، مهارتهای حرکتی و تحریک مغز و تقویت سیستم ایمنی بدن شده است. هرساله هزینههای زیادی صرف درمان بیماریهای روحی و جسمی در افراد میشود، چه بهتر در کنار این هزینهها از موزیک به عنوان درمان مکمل استفاده کرد.
موزیک میتواند در کلاسهای درس در توسعه مهارتهای خواندن و زبان بسیار مفید باشد. بهخصوص در یادگیری زبانهای خارجی و بازیهای کودکانه استفاده از موسیقی میتواند فرایند یادگیری را بهبود ببخشد.
موزیک تأثیر زیادی در بهبود خلقوخو و کاهش استرس و اضطراب در افراد دارد. گوش دادن به موزیک میتواند تأثیرات عمیقی بر احساسات هر فرد داشته باشد. موسیقی میتواند سطح تمرکز و هشیاری را در افراد تا حد زیادی افزایش دهد. موزیک آرامبخش میتواند در شما احساس خوشبینی و دید مثبتتری به زندگی را ایجاد کند. حتی با استفاده از موسیقی میتوانید عضلات خود را شل کرده و در اصطلاح ریلکس کنید و استرسهای زندگی روزمره را به فراموشی بسپارید و رها شوید.
اگر تابهحال با رقصیدن با یک موزیک شاد استرسهایتان را به فراموشی سپردهاید یا با یادآوری و گوش دادن به یک موزیک خاطرهانگیز بارها گریه کرده باشید نمیتوانید تأثیر قدرتمند موسیقی را انکار کنید. موسیقی ابزاری بسیار پرکاربرد و قوی است که شما در هر تیپ شخصیتی که باشید، از آن لذت خواهید برد. موسیقی درمانگران به راحتی میتوانند به شما کمک کنند تا راههایی برای استفاده از موزیکها برای سلامت روان خود پیدا کنید. این درمانگران از موزیک برای درک و پذیرش احساسات افراد و کمک به حل مسائل آنها استفاده میکنند.
یک لیست پخش از موزیکهای موردعلاقه خود را انتخاب کنید که حاوی موسیقیهایی باشد که با خلقوخوی شما مطابقت داشته باشد. این تکنیک در سالهای اخیر توسط روانشناسان و درمانگران استفاده میشود.
بررسی اجمالی که در مورد تأثیر موسیقی در سال 2020 انجام شد که موارد زیر در آن به اثبات رسید:
1- موسیقی ضربان قلب و سطح کورتیزول ما را کاهش میدهد.
2- باعث آزاد شدن اندورفین را در بدن میشود و احساس خوب بودن ما را بهبود میبخشد…
3- حواس ما را پرت میکند و سطح استرس جسمی و روحی را کاهش میدهد.
4- در کاهش علائم مرتبط با استرس، چه در محیط بالینی و چه در زندگی روزمره بسیار مؤثر است.
با گوش دادن به موسیقی چه اتفاقی در بدن رخ میدهد؟
در مدت زمانی که ما به موسیقی گوش میدهیم اتفاقات بسیاری در بدن ما رخ میدهد. شاید برایتان این سؤال پیش بیاید که موسیقی دقیقاً چهکاری در بدن شما انجام میدهد و در طول مدت گوش دادن به موسیقی چه تغییراتی در بدن ایجاد میشود.
صداهای موسیقی در گوش ما بهصورت ارتعاشاتی حرکت میکنند و گوش داخلی این ارتعاشات را به سیگنالهای الکتریکی تبدیل میکند. در مرحله بعدی نورونها این سیگنالها را به نواحی خاصی از قشر مغز در مغز منتقل میکنند. نواحی اختصاصی مغز به تشخیص سیگنالهای زیروبم میپردازد. در مرحله پایانی مغز این اطلاعات را در کنار هم قرار داده و شما تجربه موسیقی را در بدن حس میکنید.
همه سبکهای موسیقی میتواند برای افراد مفید باشد. موزیکهایی که فضای آرامی دارند و یا بیکلام هستند یا کلاسیک، برای کاهش استرس و اضطراب بسیار مؤثر هستند. ما از انواع مختلف موزیکها استفادههای متفاوتی داریم. با هر موسیقی میتوان در حالت خاصی ارتباط برقرار کرد. خصوصیت مشترک همه آنها این است که برانگیزنده احساس در افراد هستند. موسیقی کلاسیک آرامبخش و هدایت کننده است و با گوش دادن به آن میتواند احساس رهایی و آرامش را تجربه کنید.
موسیقی رپ برای کسانی که سطح انرژی پایینی داند مناسب است و الهام بخش و انگیزه دهنده است. آرامبخشترین موسیقیها نیز آهنگهای بیکلام هستند. ناگفته نماند که هرگز نباید موسیقی را جایگزین مراجعه به درمانگر کنید، زیرا موسیقی درمان جادویی نیست یا نمیتواند جایگزینی برای دارو یا درمان باشد. اما موزیک آرامبخش یک عنصر برای حفظ سلامتی و مراقب روحی و روانی از شما هستند که میتوانید در شرایط سخت روی آنها حساب کنید.
تحقیقات بسیاری در دنیا در مورد تأثیر موزیکها در روح و روان افراد انجام شده که در این مقاله به چند نمونه از آنها میپردازیم.
تأثیر موزیک آرامبخش در بهبود کیفیت خواب
بیخوابی یک مشکل جدی در تمام گروههای سنی است. کیفیت خواب تأثیر زیادی در سلامت جسمی و روحی افراد دارد؛ زیرا اشکال در خواب رفتن و بیدار شدن باعث کمبود انرژی روزانه و خواب آلودگی در افراد میشود و طول روز تمرکز فرد را دچار مشکل میکند. اگر شما در طول شب خواب راحت و مناسبی را نداشته باشید، در درازمدت خسته و افسرده و تحریکپذیر خواهید شد.
این موضوع بهمرورزمان باعث اختلال در یادگیری و توجه خواهد شد و ممکن است مشکلات زیادی را برای شما در برداشته باشد. در افراد مسن گوش دادن به موزیک ملایم و آرامبخش قبل از خواب باعث بهبود در کیفیت خواب و طولانیتر شدن مدتزمان آن خواهد شد. این موضوع در مورد سلامت روان کودکان ابتدایی و حتی نوزادان نارس نیز صدق میکند. گوش دادن به موزیک آرامبخش میتواند یک راه حل مقرونبهصرفه و ایمن و مؤثر در بهبود فرایند خواب در افراد باشد
. حتی دانشجویانی که قبل از خواب به کتاب صوتی یا موسیقی کلاسیک گوش میدهند نسبت به افرادی که هیچ بهرهای از موسیقی قبل از خواب نمیبرند، کیفیت خواب بهتری را تجربه میکنند.

تأثیر موزیک آرامبخش بر درمان افسردگی
بیماریهای روانی مثل افسردگی و اضطراب میتواند آثار مخربی در بدن داشته باشد. افرادی که درگیر این بیماری هستند، بسیار گوشهگیر و منزوی میشوند. این شرایط میتواند بسیار ناتوان کننده و شدید باشد. این بیماری به مرور زمان فرد را در روابط با خانواده و دوستان دچار مشکل میکند. افسردگی باعث تحلیل انرژی در بدن فرد میشود و او را از انجام کارهای روزمره نیز عاجز میکند. افسردگی میتواند بر نحوهی تفکر و حتی قضاوتهای فرد تأثیرگذار باشد.
در کنار تمامی راههایی که برای درمان افسردگی وجود دارد از تأثیر موسیقی نیز نمیتوان غافل شد. متأسفانه اختلالات افسردگی بر شرایط جسمی فرد نیز نفوذ میکنند و فرد در حالت بیماری یا بیمار انگاری خود قرار میگیرد و فعالیتهای جسمانی او نیز بسیار محدود میشود. استفاده از موزیک آرامبخش تا حد زیادی بر سلامت روح و روان فرد تأثیر دارد و میتواند اثربخشی داروهای ضدافسردگی را سرعت ببخشد.
در زنان و افراد مسن افسرده نیز استفاده از موسیقی در درمان تأثیرات شگفتانگیزی دارد؛ زیرا منجر به کاهش ضربان قلب و میزان تنفس، بهبود فشارخون و خلقوخوی آنها شود. موسیقی علاوه بر بهبود شرایط بیمار، محیط را برای تعامل اجتماعی او با دیگران فراهم میکند. موزیک درمانی شرایط را برای بیان احساسات برای فرد افسرده فراهم میکند و باعث ایجاد آرامش ذهنی فرد میشود.
تأثیرات موزیک آرامبخش در درمان زوال عقل
تغییرات مغز به مرور زمان ر برخی از افراد ممکن است باعث از دست دادن عملکرد شناختی و فرآیند فکری شود که به آن زوال عقل میگویند. این تغییرات ایجاد شده در مغز میتواند باعث بیماری و آسیبهای جدی شود. سالمندانی که به آلزایمر و زوال عقل و دیگر اختلالات مشابه آن دچار میشوند در زمینه استدلال و تفکر، حافظه و ارتباطات کلامی دچار مشکلات بسیاری میشوند که برای خود آنها و اطرافیانشان بسیار مشکلساز و آسیب زننده است.
در این بین استفاده از موسیقی و موزیک آرامبخش میتواند باعث کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و بهبود خلقوخو در این افراد بشود. همچنین میتواند خطر بروز این بیماریها را در افراد سالم کاهش دهد. موزیک آرامبخش تأثیر زیادی بهبود عملکردهای شناختی بهخصوص در افراد مسن دارد.
تأثیرات موزیک آرامبخش بر رشد نوزادان
نوزادانی که در رحم مادر قرار دارند به خوبی به محرکات بیرونی پاسخ میدهند. بر اساس تحقیقات انجام گرفته پخش موزیک باعث آرامتر شدن نوزادان میشود. بهخصوص برای نوزادانی که نارس هستند، وقتی موزیک برایشان پخش میشود، تغذیه مناسبتری دارند و وزن گیری آنها سریعتر اتفاق میافتد. نوزادان نارسی که در معرض موزیک آرامبخش قرار گرفتهاند پس از بهبودی ضربان قلب طبیعی و خواب عمیقتری نیز دارند.
کمک به افزایش شادی جسم و ذهن
یکی از مهمترین و لذتبخشترین تأثیرات موزیک را میتوان افزایش هورمونهای شادی و احساس خوشایند در مغز دانست. میتوان گفت که موزیک در درمان مشکلات قلبی مانند فشارخون و مدیریت خلقوخوی افراد میتواند بسیار مفید باشد. حتی گوش دادن به موسیقیهای غمگین نیز میتواند، روحیه شما را تغییر دهد و حالت التیام آوری را در قلب و ذهن ایجاد کند. محققان به این نتیجه رسیدهاند که موسیقی تأثیر بسیاری در برانگیختن خلقوخو در افراد دارد.
دستیابی به خلقوخوی بهتر و خودآگاهی میتواند دو مورد از مهمترین کارکردهای موسیقی در فرد باشد. پس از گوش دادن به موسیقی بلافاصله تأثیر آن را در حس شادی و نشاط در خود احساس میکنید. دو هفته بعد از گوش دادن به موزیک آرامبخش و شاد تأثیر آن را در روحیه خود مشاهده خواهید کرد.
کمک به سازماندهی توانایی مغز
زمانی که استرس در بدن کاهش پیدا کند، فرد قدرت تمرکز و حافظه بهتری را پیدا میکند و در افزایش عملکرد او تأثیرات بسیاری دارد. محققان بر این عقیدهاند که گوش دادن به موسیقی تأثیر مستقیمی در بهبود عملکرد شناختی در مغز دارد. برای این کار و بهرهمندی از تأثیرات مثبت آن گوش دادن به اشکال مختلف موزیکها ضروری است؛ زیرا ممکن است موزیکی در فردی باعث تمرکز و در برخی دیگر باعث حواسپرتی شود. تأثیرات ملودی در افراد به یک نوع نیست.
تأثیر موسیقی بر سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی ساختاری بسیار پیچیده است که از ما در برابر بیماریها محافظت میکند. سیستم ایمنی اولین خط دفاعی در بدن است که در برابر عفونتها قرارگرفته است. استرس روانی در افراد تأثیر بسیار ویرانگری بر سیستم ایمنی بدن دارد؛ زیرا باعث تضعیف بدن در برابر پاتوژن های جدید و افزایش التهاب سیستمیک می شود و این زمینه را برای بروز بیماریها فراهم میکند. حذف استرس روانی از فرد امکانپذیر نیست ولی مدیریت آن راه مؤثریتری است.
موسیقی نقش زیادی در ایجاد تعادل روانی و فیزیکی فرد ایفا میکند. در تحقیقات بسیاری تأثیرات موزیک آرامبخش در کنترل استرس به اثبات رسیده است. بر اساس یافتههای محققان دانشگاه استنفورد تأثیر موزیک همانند دارو درمانی برای افراد است. موسیقیهای آرامبخش طبیعت، صدای باران و رعدوبرق بهترین درمان برای بهبود عملکرد بدن هستند.
موزیک و تأثیر در آن بهبود حافظه
تأثیر موزیک آرامبخش در تقویت قدرت حافظه به اثبات رسیده است و قدرت حافظه و عملکرد دانش آموزان با موزیکی که گوش میدهند رابطه مستقیمی دارد. در این تحقیق به دو گروه از دانش آموزان یک مقاله داده شده و از آنها خواسته شد که آن متن را حفظ کنند. برای گروه اول موزیک آرامبخش و معناداری پخش شده و برای گروه دوم هیچ موسیقی پخش نشد.
طی این بررسی نمرات افرادی که متن را با موزیک به خاطر سپرده بودند بسیار رضایتبخشتر از گروهی بود که در سکوت متن را حفظ کردهاند. بر اساس این تحقیق میتوان گفت که موسیقی گیرندگی حافظه را بالا برده است. یادگیری موسیقی نیز در افزایش قدرت مغز و شبکههای عصبی آن تأثیر زیادی دارد. البته تأثیر آن در افراد میتواند مختلف باشد. اگر گوش دادن به موسیقی مانع تمرکز حواس شما میشود، بهتر است از این شیوه استفاده نکنید.
موزیک و تأثیر آن در غلبه بر تنش عضلانی
تنشهای عضلانی یکی از عواملی هستند که میتوانند باعث اختلال در سلامت فرد شوند. افرادی که بیشتر روز را در حال نشسته طی میکنند، فشار زیادی را در ناحیه گردن و شانه تجربه میکنند. این احساس برای فرد بسیار ناخوشایند است و گوش دادن به موزیک آرامبخش باعث شل شدن عضلات و رهایی از دردهای آزاردهنده می باشد. اگر شغل شما طوری است که بیشتر ساعات روز را در حالت نشسته سپری میکنید حتماً استفاده از موزیک آرامبخش و ترجیحاً بیکلام برای شما بسیار مفید است.
کاهش استرس و اضطراب
اگر بهتازگی در شرایط جدیدی از زندگی قرار گرفتهاید که استرسهای زیادی را وارد زندگی روتین شما کرده است بهطوریکه از کنترل آن عاجز هستید، توصیه ما این است که از موزیکهای آرامشبخش و ترجیحاً بیکلام برای گوش دادن استفاده کنید؛ زیرا بر اساس تحقیقات انجام گرفته، موسیقی مانند دارویی شفابخش است که احساس تنش و پریشانی شما را از بین میبرد و در کاهش تپش قلب نیز مؤثر است. موزیک آرام سطح کورتیزول را تا حد زیادی کاهش میدهد و حس آرامش را برای فرد به ارمغان میآورد. در واقع گوش دادن به یک موزیک آرامبخش روشی مؤثر برای مقابله با موقعیتهای استرسزا است.
موزیک و حس آرامش
اگر جزو افرادی هستید که در جستجوی راههایی برای افزایش آرامش در زندگیتان هستید و راههای بسیاری را برای آن بهکار بردهاید اما متاسفانه نتیجه دلخواهتان را کسب نکردهاید، توصیه ما استفاده از معجون شفابخشی به نام موسیقی است. یک موزیک آرامبخش و معنیدار تأثیری به مراتب بیشتر از کلاسهای یوگا و دمنوشهای گیاهی خواهد داشت. برای استفاده از آن به هیچ هزینهای نیاز ندارید. انتخاب یک موزیک خوب و ملایم آرامش را به شما هدیه میکند.

موزیک و بهبود عملکرد شناختی
تأثیر موزیک آرامبخش را بر افکار و احساسات و رفتارهای افراد نمیتوان نادیده گرفت. موسیقی درمانی روشی است که برای ارتقا سطح سلامتی روح و روان از آن استفاده میشود. به بیماران کمک میکند تا با مشکلات عاطفی و استرسها مقابله کند. در بسیاری از موارد موزیک بهعنوان درمان ذهنی برای افسردگیها در نظر گرفته میشود.
-
موزیک آرامبخش و کاهش وزن
یکی از شگفت انگیزترین تأثیرات موزیک آرامبخش این است که میتواند در روند کاهش وزن بسیار مؤثر باشد. اگر میخواهید که وزن خود را کم کنید یا تمایل به غذای بیشتر را از دست بدهید. گوش دادن به موزیک با نور کم اتاق و صرف غذا در این فضا میتواند تا حد زیادی اشتهای کاذب شما را پایین بیاورد. در این فضا غذا را آرامتر بجوید و این به هضم زودتر غذا کمک میکند. شما میتوانید با کمترین امکانات در منزل این محیط را برای خود ایجاد کنید و از میز شام خود لذت ببرید.
-
موزیک آرامبخش و مدیریت دردها
تحقیقات نشان میدهد که گوش دادن به موزیک آرامبخش تأثیر زیادی در افزایش آستانه تحمل درد در افراد دارد و بیمارانی که در طول روز به یک ساعت موسیقی گوش میدهند در مقایسه با بقیه تحمل درد بیشتری را دارند. بهخصوص در بیمارانی که به تازگی عمل جراحی را پشت سر گذاشته باشند یا دوران نقاهت بیماری سختی را سپری میکنند در درمان دردهای مزمن میتواند بسیار اثربخش باشد. در این بررسی حدود 7000 هزار بیمار مورد ارزیابی قرار گرفته است.
-
موزیک آرامبخش و تأثیر آن در بهبود هوش کلامی
در تحقیقاتی که در سالهای اخیر انجامگرفته تأثیر موزیک بر هوش کلامی به اثبات رسیده است. محققان نه تنها گوش دادن بلکه یادگیری و نواختن موسیقی را در عملکرد هوش کلامی مؤثر میدانند. در هنگام نواختن موسیقی هماهنگی بین ذهن و بدن به حد اعلای خود میرسد. نواختن پیانو، گیتار و سایر آلات موسیقی باعث افزایش قدرت بصری و IQ میشود.
-
افزایش قدرت خلاقیت با موزیک
گوش دادن به آهنگهای جدیدی که تابهحال به آنها گوش نکرده باشید میتواند چالشی را برای مغز ایجاد کند. ممکن است در ابتدا چون با آهنگ آشنایی ندارید برایتان ناخوشایند باشد اما این ناشناسی میتواند ذهن را برای درک صدای جدید به چالش دعوت کند. به همین دلیل امتحان هر از چند گاه برخی از موسیقیهای جدید فرصتی برای ذهن شما است.
-
کمک موزیک به یادآوری خاطرات
تجربهها نشان داده است که گوش دادن به موزیک آرامبخش خاص میتواند خاطرات فراموش شده شما را یادآوری کند و در شما احساسات قبلی را زنده کند. این به جهت فعال شدن مغز با گوش دادن به موزیک موردنظر است. حتی آهنگهای قدیمی که شاید سالهای بسیار دور به آنها گوش سپردهاید همچنان در یاد و ذهن شما زنده باشد و این به دلیل قدرت موزیک در تأثیر گذاری به مغز و روح افراد است.
-
موزیک و بهبود انگیزه افراد
موزیک برای هر گروهی از افراد میتواند انگیزه بخش باشد. یک ورزشکار از آن برای افزایش انرژی و روحیه در ورزش استفاده میکند و توان و انرژی بیشتری را در خود احساس میکند. یک خانم خانهدار از آن در هنگام فعالیتهای روزمره و حتی آشپزی برای افزایش انرژی استفاده میکند. یک دانشجو برای مطالعه بهتر و مفید از آن بهره میبرد. در واقع شما در هر کار و فعالیتی که از موزیک استفاده کنید باعث افزایش روحیه و انگیزه در شما میشود و سختترین کارها را نیز برای شما آسان میکند.
اگر یک دوچرخهسوار از موسیقیهای تند برای رکاب زدن استفاده کند باعث افزایش عملکرد او میشود و میتواند ریتم تمرین خود را با موسیقی تنظیم کند و به تقویت انگیزه و حس لذت در او بسیار کمک میکند. اگر ورزشکار هستید یا پیادهرویهای روزانه برای کاهش وزن و سلامتی دارید حتماً از موزیک برای افزایش توان و لذت بیشتر استفاده کنید.
سخن پایانی
مشاهدات و بررسیهای علمی حاکی از آن است که موزیک ملایم و آرامبخش میتواند برای ذهن و روح افراد بسیار مفید باشد. سطح اضطراب، فشارخون و حتی درد با گوش دادن به موسیقی بهبود پیدا میکند. تأثیرات مثبت آن را بر روی کیفیت خواب، خلقوخو و عملکرد حافظه و هشیاری افراد نمیتوان نادیده گرفت. البته در این قسمت منظور از موزیک، یک موزیک آرامبخش، شاد و درعینحال معنیدار است و تأثیرات مربوط به موزیکهای غمگین یا موسیقی رپ به اینگونه نخواهد بود.
ّ
مطالب پیشنهادی:
- بی اشتهایی عصبی و 8 راه مقابله با آن
- هیپنوتیزم چیست و 2 مرحله آن
- مازوخیسم چیست؟
- اختلال شخصیت چیست و 3 دسته آن
- ناخن جویدن کودکان دلایل و درمان آن
- 13راهکار برای تقویت امید به زندگی
- معرفی بهترین کتابهای روانشناسی
- روشهای افزایش اعتماد به نفس
- علائم افسردگی