همه چیز در مورد پروپرانول
همه چیز در مورد پروپرانول
اضطراب و استرس یکی از مشکلاتی است که تقریبا گریبانگیر بسیاری از افراد است. هراس از زندگی، ترس از آینده و افسوس درباره گذشته همگی میتوانند باعث ایجاد اضطراب و به دنبال آن تپش قلب در فرد گردند. در این مواقع اولین چیزی که به ذهن میرسد مراجعه به روانپزشک و مصرف داروهای شیمیایی است حتی برخی افراد بدون مراجعه به پزشک خود اقدام به تهیه داروهای کنترل استرس شدید و اصطلاحا آرامبخش میکنند که ممکن است این کار عوارض جبرانناپذیری در پی داشته باشد. در ادامه با یکی از داروها با نام قرص پروپرانول در این زمینه آشنا میشوید.
پروپرانول چیست؟
پروپرانول (Propranolol) دارویی از دسته بتابلاکرهاست (بتا بلاکرها باعث کاهش آدرنالین در بدن و پیشگیری از اضطراب میشوند) که با نامهای تجاری ایندرال و پرانول هم شناخته میشود، این دارو عمدتا برای درمان فشارخون و نامنظمی تپش قلب مورد استفاده قرار میگیرد. پروپرانول برای بیماریهای گوناگون دیگری چون تسکین درد قلبی، پیشگیری از سردردهای میگرنی و درمان بینظمی تپش تجویز میشود. پروپرانول در تعدادی از اختلالات فیزیکی مانند لرزش اساسی و نیز روحی مانند فوبیای اجتماعی، اختلال اضطراب و اختلال هراس بهویژه اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز کاربرد دارد.
قرص پروپرانول در چه مواردی مصرف میشود؟
درمان اضطراب
یکی از علایم اصلی اضطراب بالا رفتن ضربان قلب است که به عنوان بخشی از پاسخ جنگ و گریز به شمار میرود. در مواقع خطر، بدن آدرنالین را به منظور افزایش کار قلبی و پمپاژ سریعتر خون و اکسیژن تولید میکند. در این موارد مصرف پروپرانول برای اضطراب، باعث میشود کمتر احساس ضعف و سستی کنیم. تقویت عضلات با افزایش خونرسانی که ما را وحشتزده و عصبانی میکند در صورت سریع کار نکردن قلب اتفاق نمیافتد. به دلیل این دو فایده مهم پروپرانول است که از آن برای درمان اضطراب استفاده میشود.
کنترل فشار خون
اگر شما دارای فشار خون بالا میباشید، قرص پروپرانول اجازه میدهد تا فشار خون در رگهای خونیتان کاهش یابد و به پیشگیری از ریتم غیر طبیعی سریع قلب (آریتمی) کمک میکند.
پیشگیری و کنترل میگرنهای عصبی
این بتابلاکر معمولا برای کمک به جلوگیری از میگرن تجویز میگردد. قرص پرانول ۱۰۰ یا پرانول ۲۰۰ میتواند برای افرادی که درمانهای دیگری برای میگرن دریافت کردهاند و نامناسب بوده، مفید واقع شود.
چگونگی مصرف
مقادیر متفاوتی از پروپرانول برای علل مختلف تجویز می شود. شکل طولانی اثر پروپرانول معمولا روزی یک بار مصرف می شود. مهم است که دارو را هر روز در ساعت معینی بخورید. بهتر است دارو را صبح پیش از صبحانه مصرف کنید تا آن را فراموش نکنید. این دارو را می توان با یا بدون غذا مصرف کرد. هر روز پیش از خوردن پروپرانول نبضتان را کنترل کنید و فشار خونتان را اندازه بگیرید. اگر نبض کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه بود یا فشار سیستولی (عدد بالایی) کمتر از ۹۰ میلی متر جیوه بود پیش از خوردن داروی آن روز با پزشکتان مشورت کنید.
مقدار دارو را بدون مشورت پزشک کم و زیاد نکنید. برای قطع مصرف آن هم حتما با پزشک مشورت کنید چون ممکن است با قطع مصرف پروپرانول در معرض یک حمله قلبی باشید. در اکثر مواردی که پروپرانول تجویز می شود، بیماری را مهار می کند و نه درمان و این بدین معناست که ممکن است چندین سال یا تا پایان زندگی آن را مصرف کنید.
● هشدارها و عوارض جانبی
عوارض مصرف قرص پروپرانول: اسهال، تهوع، سردی دست و پاها، اختلالات خواب، تغییر در میل جنسی و ریزش مو میتواند در صورت مصرف قرص پروپرانول پدیدار گردد. عوارض مصرف این دارو را میتوان موارد زیر دانست:
افزایش وزن
بتابلوکرها باعث وزنگیری افراد میشوند. بلاک کردن آدرنالین در بدن باعث شلی بدن شده و ممکن است سطح سوخت و ساز را پایین آورده و منجر به افزایش در بدن شود.
افسردگی و خستگی
ما به مقداری آدرنالین برای تحرک و بشاش بودن نیاز داریم. در صورتیکه این دارو آدرنالین را در بدن بلاک میکند که این موضوع علاوه بر بروز افسردگی باعث از دست دادن کالری و خستگی هم میشود.
تاری دید و احساس سرگیجه
زمانی که ضربان قلب کاهش یابد احتمال سرگیجه یا غش در فرد افزایش مییابد. تاری دید هم از دیگر عوارض مصرف این دارو است.
در صورت بروز هر یک از علائم نادر ولی جدی زیر باید مصرف پروپرانول را قطع کرده و به پزشک اطلاع داد:
۱) اشکال در تنفس
۲) تنگی نفس یا خس خس سینه
۳) سرد شدن کف دست و پا
۴) ضربان قلب زیر ۶۰ ضربه در دقیقه
۵) سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم در هنگام بلند شدن از حالت خوابیده یا نشسته با تورم دست ها و پاها با افزایش وزن ناگهانی (۵/۱ کیلو در ۴۸ـ۲۸ ساعت).
● آموزش به بیمار
▪ به بیمار تاکید کنید تا برنامه درمانی برقرار شده را تغییر ندهد، برای مثال: دوز مصرفی را حذف نکند، افزایش یا کاهش نداده یا فواصل دوز مصرفی را تغییر ندهد.
▪ قطع ناگهانی پروپرانول می تواند نشانه های قطع مصرف را تسریع سازد مانند لرزش، تعریق، سردرد شدید، ناخوشی، تپش قلب و افزایش فشار خون جهشی.
▪ از آنجایی که پروپرانول ممکن است سبب بروز سرگیجه و گیجی شود، برای خودداری از رانندگی و سایر فعالیت های بالقوه خطرناک به بیمار تذکر دهید تا اینکه واکنش به دارو شناخته شود.
▪ مصرف سیگار متابولیسم کبدی پروپرانول را افزایش می دهد و منجر به اثرات غیرقابل پیش بینی دارو یا کاهش آن می شود.
▪ به بیمار آموزش دهید تا دندانپزشک، جراح یا چشم پزشک را از مصرف پروپرانول مطلع سازد زیرا پروپرانول فشار داخل چشم طبیعی و افزایش یافته را پایین تر می آورد.
اگرچه مصرف قرص پروپرانول باعث تسکین وضعیت اضطراب و استرس ما میشود اما مصرف دایمی آن اعتیادآور است و بعد از آن بدون خوردن قرص کاری را نمیتوانیم انجام دهیم. همچنین، بتابلاکرها مانند پروپرانول تنها میتواند آدرنالین را بلاک کند اما تولید آن را متوقف نمیکند.
این سوال اینجا مطرح میشود پس چه اتفاقی برای تولید آدرنالین میافتد؟ بنابراین مصرف دایم این قرصها باعث تغییر عملکرد طبیعی میشود که با قطع آنها بدون جایگزین درمانی دیگر مشکلاتی در بدن بوجود میآید.
توجه داشته باشید که اگر به پروپرانولول حساسیت دارید نباید آن را مصرف کنید. اگر مبتلا به آسم، تپش قلب بسیار کند و یا شرایط قلبی حاد هستید بهتر است از این دارو استفاده نکنید.