درمان لکنت زبان

درمان لکنت زبان | بهترین روشهای درمانی لکنت زبان

لکنت یا لکنت زبان اختلالی رایج علی الخصوص در کودکان است. در اغلب کودکان این دشواری بدون درمان خاصی از بین می رود. ولی لکنت در بزرگسالان به‌ سادگی درمان نمی‌شود. با اهمیت‌ترین بخش درمان ایجاد آسودگی (آرامش) و اعتماد‌ به‌ نفس در فرد گرفتار است. متخصصین گفتار‌درمانی راهکارهای متعددی را برای درمان لکنت زبان به‌کار می‌گیرند.

 

لکنت زبان چیست؟

 

لکنت زبان اختلالی در گفتار است که به‌ موجب آن شخص قادر نیست کلمات را پیوسته تلفظ کند و در حین صحبت مکث می کند. این وقفه‌ها و مکث‌ها سبب می شود مخاطب، کلام را به صورت اصوات تکرار شونده بشنود. مثلا: ما…ما…مان (مامان) یا برخی آواها کش می‌آیند و در شکل خروجی واژه‌ها تغییر ایجاد می کنند مانند: باااا…د (باد).

مشکل دیگرِ آشفتگی در تکلم وقتی رخ می دهد که جریان گفتار در هنگام صحبت کردن مسدود می شود، یعنی فرد توانایی ادای برخی حروف و اصوات را ندارد و در نهایت شکل نهایی کلمه خروجی منقطع، متشنج و غیرطبیعی است. در برخی موارد لکنت زبان اندک است و مشکل چندانی ایجاد نمی‌کند، ولی در حالتی که شدت این مشکل بیش از حد باشد، علی الخصوص از نظر روحی فرد با مشکلات متعددی مواجه می شود. شیوه بروز این چالش در اشخاص مختلف تفاوت دارد. برای نمونه در برخی اشخاص لکنت زبان بعد از بازه‌های طولانی‌ مدت در سخن گفتن بروز می کند و در بعضی دیگر شمار آن در موقع سخن گفتن متغیر است؛ یعنی به شمار متغیر یا فواصل متغیر در بازه‌ی زمانی هنگام صحبت کردن خود را نمایش می‌دهد. اشخاص مبتلا به لکنت زبان از گفتن برخی کلمات یا حضور در بعضی محیطها که آسودگی و آرامش آن‌ها را سلب و حسی ناخوشایند برایشان ایجاد می کند، پرهیز می کنند.

برخی از این اشخاص طوری صحبت‌کردن خود را مدیریت می کنند که سایرین به‌ ندرت به دشواری آن‌ها پی می‌برند. در این وضعیت به این مشکل «لکنت پنهان» گفته میشود. البته این پنهان‌کاری سبب می شود که فرد تا جایی که می تواند از صحبت‌کردن اجتناب کند.

دلیل لکنت زبان چیست؟

برای اینکه صحبت کردن شیوا و روان صورت بگیرد ، گذرگاه‌های عصبی گوناگون در مغز کودکان باید رشد کنند و با سرعت و دقت زیادی با هم در تعامل باشند. لکنت زبان نشانه این است که تعامل به‌ خوبی صورت نمی‌گیرد. از آنجا که درمان لکنت زبان با رشد کودک و بالا رفتن سن دشوار و سخت‌تر می شود، پیگیری این مشکل در دوره طفولیت مهم است. لکنت زبان در بعضی موارد ریشه در مسائل ژنتیکی دارد. در موارد نادری نیز در بزرگ‌ سالی سراغ اشخاص می‌آید که بیشتر سکته و زیان‌های مغزی باعث بروز این مشکل است. از علل و دلایل دیگر لکنت زبان میتوان به ضربات واردشده به سر و فشارهای احساسی و عصبی اشاره کرد. اشخاص مبتلا به لکنت زبان به هیچ‌وجه از نظر هوش و استعداد با سایرین تفاوت ندارند. باورهای کلیشه‌ای و مرسوم بطور معمول آن‌ها را خجالتی، عصبی، حساس، عجول، درون‌گرا و غیره می‌پندارد که البته هیچ شواهد درستی برای برای این ادعا وجود ندارد. شاید وقوع لکنت زبان ریشه در پریشانی (اضطراب) یا موارد عنوان‌شده داشته باشد، ولی دلیلی برای تعمیم به دیگران که دچار این مشکل هستند وجود ندارد.

---

یه پیشنهاد ویژه

مرکز مشاوره و کلینیک روانشناسی بوجیکا کادر روانپزشکی و روانشناسی کودک مجربی داره که شما می توانید از خدمات این متخصصین استفاده کنید.

همین حالا اقدام کن

---

 لکنت زبان مشکل طبیعی است آیا ؟

لکنت زبان بطور معمول در میان کودکان رواج دارد و طبق آمارها یک بیستم کودکان قبل از وارد شدن به مدرسه این مشکل را تجربه می کنند. دو سوم کودکان با پشت سر گذاشتن دوره طفولیت خود‌ به‌ خود درمان می‌شوند و در این میان تنها یک سوم این مشکل را با خود به بزرگ‌سالی می‌برند. یک درصد بزرگسالان لکنت زبان دارند و مردان نسبت به خانم‌ها بیشتر به این مشکل دچار می شوند. محققان لکنت زبان را اختلالی رایج می‌دانند که در تمام جوامع و فرهنگ‌ها رخ میدهد. در انگلستان تقریبا ۷۲۰۰۰۰ بچه (کودک) و بزرگسال گرفتار لکنت زبان هستند.

انواع لکنت زبان

بطور کلی دو نوع لکنت زبان وجود دارد:

نوع اول لکنتی است که در سالهای آغازین کودکی رخ میدهد و نتیجه‌ی برخی اختلالات مغزی است.

نوع دوم لکنت زبانی است که برآیند ضربات وارد شده به مغز یا سکته‌های مغزی در بزرگسالی است که گهگاهی به دلیل استعمال بعضی داروها رخ می دهد. در بعضی موارد فشارهای عاطفی و احساسی نیز باعث بروز لکنت زبان می شود.

پیشرفت گفتاری

رشد گفتار فرآیندی پیچیده شامل ارتباطات میان قسمت‌های مختلف مغز است. ارتباطات میان مغز و ماهیچه‌هایی که مسئول دم و بازدم و تکلم هستند در این پروسه خیلی پراهمیت است. چنانچه هر یک از این بخش‌ها درست و مؤثر عمل کنند، وقفه‌ها و تأکیدهای ضروری در گفتار به‌ درستی اجرا و کلمات به شکل درست تلفظ می‌شوند. کودکی که در حال ساخت جملات آسان (ساده) است کارکرد این بخش‌ها را با ممارست گسترش می دهد تا قسمت‌هایی از مغز که در فرآیند گفتار دخیل هستند درست عمل ‌کنند و گفتار به شکل روان و شیوا انجام شود. وقتی بخش‌هایی از این ساختار با بقیه بخش‌ها هماهنگ نباشد مشکلات گفتاری، مرور و توقف در گفتار به‌ وجود می‌آید، علی الخصوص وقتی بچه کودک درگیر هیجان می شود یا زیر فشار قرار می گیرد. در حین رشد مغز بعضی از این مشکلات از بین برده می‌شوند.

  درمان لکنت زبان و نقش ژنتیک و جنسیت

لکنت زبان هم در دختران و هم در پسران رخ می دهد، ولی آسیب‌پذیری مغز در پسران آن‌ها را کمی بیشتر در خطر مبتلا شدن به این مشکل قرار می دهد. ژن‌ها نیز نقش مؤثری در پیدایش لکنت زبان دارند و دو سوم اشخاص مبتلا به این مشکل دارای سوابق خانوادگی هستند.

ضرورت درمان لکنت زبان

در حالتی که این مشکل را در کودک خود مشاهده می کنید، قطعا به متخصص مراجعه نمایید. به محض مشاهده این مشکل به دکتر متخصص مراجعه نمایید و در صورت لزوم از گفتار درمانگر کمک بگیرید. شیوه‌های درمان لکنت زبان بسیار متنوع است. مشاوره با گفتار درمانگر راهکارهای درمانی متناسب با وضعیت شما یا کودکتان را آشکار می کند.

نکات  اساسی و مهم در درمان لکنت زبان به شرح زیر است:

ایجاد محیط امن و مطمئن برای صحبت کردن کودک
راهکارهایی جهت افزایش مهارت‌های ارتباطی و روان صحبت ‌کردن
کار کردن روی عواطف مرتبط با لکنت زبان مانند هراس و اضطراب
در روزگار کنونی ابزارهای الکترونیکی نیز برای کاهش لکنت زبان در دسترس است. این ابزارها به کودکان بزرگتر و بزرگ‌سالان برای برطرف کردن این مشکل کمک میکند.

درمان لکنت زبان

درمان لکنت زبان بنا به سن و شرایط فرد مبتلا تفاوت دارد. برای کمک به برطرف کردن این مشکل در بالغین و بزرگسالان نیز می توان از کمک متخصصین گفتاردرمانی استفاده کرد. خدمات گفتاردرمانی برای تمام سنین است. در بعضی موارد درمان‌های روانشناسی روش ایده آلی برای حل مشکلات گفتاری ناشی از عوامل روانی و احساسی است.

درمان لکنت زبان به شیوه غیر مستقیم

در روش غیر مستقیم درمان لکنت زبان، تغییر رفتار و روش برخورد پدر و مادر و اطرافیان با شخص دچار لکنت زبان است و مستقیما به دفع موانع تکلمی نمی‌پردازد. درمان لکنت زبان به شیوه غیر مستقیم برای کودکان زیر پنج سال مفید است و نخستین گزینه‌ای است که درمانگران توصیه می کنند.

با این حال چنانچه فرزند شما در سن زیر پنج سال است و شدت و میزان لکنت او هفته به هفته رو به بالا رفتن است، باید درمان‌های مستقیم  را آغاز کنید.

در درمان غیرمستقیم غالبا به مداخلاتی پرداخته میشود که سبب لکنت کودک شده‌اند. مقصود از مفاهیم موضوعاتی است که کودک علیرغم میل به گفتن آن‌ها نمی تواند آنها را تلفظ کند. هدف درمان غیرمستقیم، ایجاد محیطی آرام و بدون فشار برای صحبت کردن کودک است.

خلق چنین محیطی نیازمند ملاحظه و درنظر گرفتن موارد زیر است:

آرام صحبت کردن با بچه (کودک)
ترغیب بچه (کودک) به سخن گفتن میان جمع خانواده و گوش کردن دقیق به دیگران
گفت‌و‌گو و صحبت‌کردن درباره موضوعات مختلف و آشنا برای کودک مانند آشپزی، بازی کردن، رفتن به پیش دبستانی، کتاب‌های داستانی‌اش و…
اجتناب از متوقف کردن طفل در هنگام صحبت‌کردن و انتقاد از وی
ایجاد محیطی آرام و بی تشویش در منزل

درمان مستقیم

در این روش، پدر و مادر تحت نظارت متخصصین، برنامه‌های ویژه‌ای را اجرا می کنند. در این روش پدر و مادر می بایست نسبت به لکنت زبان و صحبت‌کردن کودک واکنشی دوستانه، حمایت‌گونه و غیر قضاوتگر داشته‌ باشند. انچمن لکنت زبان انگلیس و استرالیا، شرح مفصل و کاملی از این برنامه ارایه داده اند. چنانچه لکنت زبان پس از پنج سالگی ادامه پیدا کند، درمان اندکی دشوارتر می شود. با گذشت زمان اثرات ناخواسته ناشی از لکنت زبان کار درمان را سخت‌ تر می کند. تشویش و نگرانی که در موقع صحبت‌کردن با لکنت رخ میدهد، هراس از لکنت و احساس شرم و خجالت رویه درمان را کند و دشوار می‌سازد. به همین علت درمان لکنت زبان در بالغین و بزرگسالان و جوانان هم به جنبه‌های اجتماعی، احساسی، روانشناسی می‌پردازد و هم جنبه‌های رفتاری.

درمان مستقیم برای کودکان مدرسه‌ای شامل موارد زیر می شود:

کمک به رشد روانی و یکدستی کلام
کمک به آشنایی کودک با مشکل خود
رشد مهارت‌های ارتباطی
افزایش اعتماد به نفس و نگرش مثبت
اشتراک‌گذاری تجارب با بقیه افراد دچار لکنت
از میان بردن احساساتی نظیر شرم و هراس

سایر درمانها

 

مضاف بر درمان مستقیم و غیرمستقیم، گزینه‌های دیگری برای درمان لکنت زبان علی الخصوص در بالغین و بزرگسالان وجود دارد. درمان‌های روانشناسی و ابزارهای واکنشی، نمونه‌ای از این گزینه‌ها هستند. در درمان‌های مبتنی بر روانشناسی، مواردی چون ساختار شخصیت، برنامه ریزی عصبی کلامی و درمان‌های رفتاری-شناختی است. ابزارهای بازخوردی نیز گزینه دیگری است که با ارایه ابزارهایی با بازپخش کلام فرد، او را متوجه نقص‌های گفتارش می‌سازد. برای نمونه نوعی از این ابزارها به بازه چند لحظه پس از صحبت‌کردن، صدا را باز پخش می کنند یا نوع دیگری از آن‌ها می تواند با تغییر فرکانس صوت گوینده، او را متوجه عیوب گفتاری خود کند. فناوری‌های واکنشی در شکل‌های ترکیبی دو روش نیز موجود هستند. این ابزارها بطور معمول در اطراف یا درون گوش قرار می گیرند و مانند سمعک هستند. برنامه‌های کاربردی شبیه این ابزارها هم برای تلفن‌های هوشمند طراحی شده‌اند ولی برای همه مناسب نیستند.

روش گفت‌و‌گو با افراد دچار لکنت زبان

 

برای هم‌ کلامی با اشخاصی که به این مشکل مبتلا هستند باید نکاتی را در نظر گرفت:

از تکمیل کردن جملات آن‌ها بپرهیزید

به او مهلت بدهید و به هیچ وجه وسط حرفش نپرید

نگویید سریعتر یا آرام‌ ترحرف بزند

با او رابطه چشمی داشته‌باشید و با علاقه صحبت‌هایش را پیگیری‌کنید

وقتی با فرد دچار لکنت زبان ، هم‌  صحبت می‌شوید؛ آرام و شمرده صحبت کنید. و از عبارات کوتاه و آسان (ساده) استفاده‌ کنید

تند و سریع حرف نزنید چون این کار او را گیج و کلافه می کند

مطمئن شوید که حرف شما را فهمیده‌ است و درانتظار جواب و بازتاب او باشید

پژوهش ها نشان می دهند که اختلال گفتار برخی از کودکان مبتلا به لکنت زبان در هنگام رشد خود‌ به‌ خود بهبود می یابد. در هر حال زمان درمان و از میان بردن لکنت زبان در اشخاص مختلف تفاوت دارد. شیوه‌های گوناگونی برای درمان این پیامد وجود دارد و با پشتکار در هر سطح و شدتی که گرفتار اختلال لکنت زبان باشید، درمان‌ها و انتخاب‌های زیادی پیش روی شما خواهد بود.

 

6 تکنیک معجزه گر برای درمان لکنت زبان

 

– صحبت کردن هماهنگ با یک گوینده دیگر (گفتار گروهی)

– تقلید صحبت های یک گوینده دیگر (گفتار سایه)،

– گفتار زمزمه گونه

– آواز خواندن فردی و گروهی

–  صحبت کردن با یک عروسک یا کودکان هم سن و سال خود

– بلند صحبت کردن با خود  ( مثلا یادآوری لیست لوازم منزل )

 

گفت و گوی گروهی و گفت و گوی سایه امکان دارد بر اثر شنیدن آوای خود شخص یا آوای دیگران و یا با شنیدن سیگنال‌های گفتاری خودش به یک شکل دیگر و یا یک لهجه دیگر روانی گفتار  را در فرد بالاتر ببرند. در گفتار زمزمه گونه تارهای صوتی به هم نزدیک می‌شوند ولی مرتعش نمی‌شوند و تمام صداها به صورت unvoice  بیان می شود.  پزوهشگری بنام کانتر بیان کرد، افزایش روانی گفتار هنگامی که کودکان کوچکتر با عروسک‌ها و یا با خود صحبت می کنند میتواند ناشی از این واقعیت باشد که لکنت با گفتار دو سویه همراه نیست. بنابر این وقتی گفتار یک سویه باشد (و در انتظار جواب از شنونده نمی‌باشد و کشمکشی اتفاق نمی‌افتد) بسیار روان است. هم چنین ما با کودکان و یا عروسک‌ها به روش متفاوتی صحبت می‌کنیم یعنی از زبان پیچیده کم‌تر و الگوهای آهنگین متغیر استفاده می‌کنیم. پس احتمال کمی وجود دارد که روانی گفتار نوسان پیدا کند.

بطور رایج میزان لکنت زبان بستگی به سطح استرس و نگرانی دارد صحبت کردن در جمع برای افراد زیادی علی رغم این که امکان دارد یک سویه باشد، بطور معمول هراس زیادی را بهمراه دارد و این موقعیتی است که بیشتر اشخاص را دچار لکنت می کند. مورد مشابهه دیگر، جواب دادن به تلفن است و بطور معمول اشخاص بعلت محدودیت و فشار زمانی در جریان تماس تلفنی گرفتار هراس می‌شوند. بنابراین مرور فکری حالت هایی که در موقعیت‌ها اضطراب و نگرانی گرفتار آن‌ها می‌شویم مانند ضربان قلب می تواند در تسلط بر هراس بهنگام ارائه یک سخنرانی کمک کند و سبب می شود که در ارائه‎های بعدی از نظر ذهنی و بدنی شرایط مناسبی داشته باشیم.

 

10 تکنیک کاربردی درمان لکنت زبان کودکان

 

---

یه پیشنهاد ویژه

مرکز مشاوره و کلینیک روانشناسی بوجیکا کادر روانپزشکی و روانشناسی کودک مجربی داره که شما می توانید از خدمات این متخصصین استفاده کنید.

همین حالا اقدام کن

---

مطالب مرتبط

لکنت زبان-علت و روشهای درمانی

ناروانی طبیعی گفتار چست؟

علت کم حرفی بعضی کودکان و روشهای درمانی

روانپزشک کودک و روانشناس کودک!! تفاوتها در چیست؟

روانشناس خوب کودک