تفسیر روانشناسی نقاشی کودکان 6،8 و 3 ساله و نوجوان
تفسیر روانشناسی نقاشی کودکان
خصوصیات نقاشی کودکان
نقاشی یک فعالیت عالی برای کودکان است که مزایای زیادی برای آنها دارد. ترسیم و نقاشی روش جالب و جذاب برای بچهها است، برای اینکه بتوانند دنیای خود را کشف کنند. نقاشی یک فرایند طبیعی برای همه کودکان است. از نوزادی کودکان با ابزارهای ترسیم و ساختن علائم روی کاغذ شروع میکنند و با رشد آنها، این علائم شروع به معنادار شدن میکنند. در نهایت نقاشی به روشی برای بیان درک خود از جهان و همه چیزهایی که برای آنها مهم است تبدیل میشود. در سالهای اولیه، تمرکز روی فرآیند نقاشی خلاق و نه بر روی محصول است.
توانایی ترسیم کودکان در مراحل مختلف با رشد پیشرفت میکند. نقاشیهای کودکان از طرح و خطوط ساده شروع میشود، اما با بزرگتر شدن، آنها دقیقتر و قابل تشخیصتر میشوند. با پیشرفت کودکان در مراحل ترسیم، آنها شروع به استفاده از اشکال و خطوط پیچیدهتر برای ایجاد تصاویر دقیقتر و واقعبینانهتر میکنند. نقاشی کودکان در هر مرحله سنی دارای اشکال و پیامهای مختلفی است که در زیر آنها باهم بررسی میکنیم.
تفسیر نقاشی کودکان هیجده ماهگی تا دو و نیم سالگی
کودکان در این دوره سنی به کشیدن خطوط و علامتهایی بر روی کاغذ میپردازند. به گفته اغلب محققان، این خط خطی کردن کاغذ کاری بیهدف و ناهماهنگ نیست، بلکه بازتابی از آگاهی کودک بر وجود الگوها و افزایش دامنه هماهنگی بین چشم و دست است. محققان، در اغلب موارد پذیرفتهاند که بسیاری از این خط خطی کردنهای ابتدایی به منظور شبیهسازی از چیز خاصی انجام نمیگیرد. کودکان، عموماً پیش از آنکه متصدی نقاشی شوند، حرفی درباره هدفهای خود از این کار بر زبان نمیآورند؛ بلکه پس از نقاشی به تفسیر آن میپردازند.
در این دوره سنی نقاشی به کودکان کمک میکند تا در مورد علت و معلول و توانایی آنها در ایجاد اتفاقات یاد بگیرند. هنگامیکه آنها نگاهی میکنند، میتوانند بافتها و استفاده از اشیاء، مواد و ابزارهایی مانند مداد، مداد رنگی، رنگ و کاغذ را کشف کنند.
قصه کودکانه شب | قصه کودکانه برای خواب
تفسیر نقاشی کودکان دو و نیم سالگی تا پنج سالگی
این مرحله از نقاشی و ترسیم در کودکان از دو و نیم سالگی به بعد آشکارتر میشود که کودکان به نقاشیهای خود بهعنوان بازنماییهایی از یک چیز خاص مینگرند. گاهی حتی هدفهای خود را پیش از نقاشی اعلام میکنند و دیگر معنی نقاشی را بهصورت موضوعی ناگفته تا پایان تکمیل آن پیش خود نگه نمیدارند. در اینجا، خط خطی کردنهای کودکان به سهولت بیشتری توسط دیگران تشخیص داده میشود. کودکان نیز تدریجی شکلهای بیشتری را به دفعات بیشتر روی کاغذ تمرین و تکرار میکنند.
نقاشیهای آنها شامل اشکال، مثلث و ستاره و حروف خودجوش برای تقلید از نوشتن هستند. آنها بهتدریج بین اجزای نقاشی ارتباط برقرار میکنند. به نظر میرسد که بسیاری از نقاشیهای ایشان در این مرحله بر اساس فرمول و طرحوارههای ساده آفریده میشود. مثلاً یک نقاشی از پیکره آدمی در این مرحله، شامل دایره به جای کله و دو خط موازی آویخته به جای دو پا است. گاهی از اصطلاح واقعگرایی نمادین برای توصیف خصوصیت بازنمایانه اینگونه نقاشیها استفاده میشود.
تفسیر نقاشی کودکان از پنج سالگی تا هشت سالگی
بهطورکلی، نقاشیهای کودکان همزمان با رشد سنی ایشان، روزبهروز واقعگرایانهتر میشود؛ اما نقاشیهای انجام شده توسط کودکان پنج تا هفت ساله، گاهی همچنان دارای عناصر و اجزایی هستند که گرچه در حالت عادی نمیتوان آنها را دید، اما خود کودک از موجود بودنشان آگاهی دارد. در این مرحله، کودکان بهوضوح شکلی را برای هر شیء که سعی در برقراری ارتباط دارند ایجاد میکنند. آنها غالباً یک طرح را در نظر دارند و آن را ترسیم میکنند.
نقاشیهای کودکان در این مرحله، از برخی جهات مانند رعایت مقیاس و جزییات، روزبهروز با واقعگرایی دیداری بیشتری همراه میگردند. در این مرحله، نقاشیهایی که کودکان از پیکره آدمی میکشند از حالت طرح وار بچه قورباغهای فراتر میروند، بهطوریکه کله و بدنه پیکره مجزا از هم نشان داده میشوند. جزییات اضافی، مانند دستها، انگشتان و پوشاک، روزبهروز بیشتر در نقاشیها ظاهر میشوند.
تفسیر نقاشی کودکان هشت ساله تا نوجوانی
کودکان هشت ساله و بزرگتر، غالباً میکوشند ژرفا را نه فقط در تکتک اشیا، بلکه بهصورت روابط بین اشیاء نیز نشان دهند. در این مرحله، به نقاشی از یک نقطه دید خاص روی میآورند و نسبت و روابط بین اشیا را نیز رعایت و مجسم میکنند. به نظر میرسد که پیشرفتی در نقاشی کودکان حاصل میشود و همزمان با رشد سنی کودکان، نقاشیهایشان با واقعگرایی دیداری بیشتری همراه میگردد. تغییرپذیری و بازتاب خصوصیات فردی در نقاشیهای فوق کمتر میشود. کودکان در این دوره با جزئیات و ساختار بیشتری شروع به ترسیم اشیاء میکنند. برای نشان دادن اشیاء پیچیدهتر، آنها همچنین ممکن است از نمادها و برچسبها استفاده کنند.
در این مرحله، غالباً به نظر میرسد که از نقاشی کردن ناراضیاند و دیگر به آن نمیپردازند، که به اعتقاد برخی از محققان، این بیمیلی از آنجا پدید میآید که کودکان در اغلب موارد نمیتوانند به جلوهها و تأثیرات مطلوبشان در نقاشی دست یابند. کودکانی که نقاشی را ادامه میدهند، چه بر اثر تشویق دیگران و چه براثر خودآموزی، غالباً به نظر میرسد که دارای مجموعه تصاویر، شخصیتها و کاریکاتورهای مخصوص خود شدهاند و بدان وسیله از نوعی آزادی بیان در کارشان برخوردارند. در این دوره هر کودک سبک منحصربهفرد خود را توسعه میدهد و با سرعت خود پیشرفت میکند.
نقاشی کودکان را چطور تفسیر و تحلیل کنیم؟ مثل دریا، درخت ، خورشید
فواید نقاشی برای کودکان چیست؟
نقاشی در دوران کودکی و پیشدبستانی فواید زیادی دارد؛ زیرا نقاشی مهارتهای حرکتی ظریف کودک را تقویت میکند و هماهنگی بین دست و چشم را افزایش میدهد. نقاشی را میتوان یک بیان خلاقانه دانست و حتی در بین کودکان کمحرف و خجالتی نیز میتوان علاقهمندی به نقاشی را مشاهده کرد. نقاشی را میتوان پایه و اساس مهارتهای پیش از نوشتن دانست که برای کودکان بسیار مفید است. نقاشی دامنه توجه کودک را افزایش میدهد و درک شناختی او را از مفاهیم گسترش میدهد.
نقاشی نه تنها از جهات مختلف به رشد کودک شما کمک میکند، بلکه این فعالیت میتواند به شما نگاهی اجمالی به نقاط عطف رشد کودکتان بدهد و از بسیاری جهات یادگیری او را تکمیل کند. نقاشی را میتوان مهارتی در نظر گرفت که میتواند ارتباط کودک با جهان پیرامون را تقویت کند، بهویژه در کودکان خردسالی که ممکن است توانایی بیان دقیق احساسات خود را از طریق کلمات ایجاد نکرده باشند. این یک رسانه حیاتی است که به کودکان اجازه میدهد تا بتواند با طرحهایی که ترسیم میکند، احساسات خود را بیان کرده و شور و شوق و لذت زیباییشناختی را برانگیزد.
نقاشی مهارتهای حرکتی ظریف کودک شما را توسعه میدهد؛ زیرا استفاده از دستها و انگشتان برای کارهای مختلف میتوانند در تقویت تواناییهای حرکتی او نقش مهمی داشته باشد. شما میتوانید کودکان خود را با ابزارهای مختلف نقاشی آشنا کنید تا مهارتهای حرکتی ظریف آنها را بیشتر بهبود بخشند. استفاده از ماژیک، پاستیلها و آبرنگها برای کودکان جذابیتهای بسیاری دارد و در شکوفایی تواناییها و استعدادهای آنها نقش مهمی را ایفا میکند.
نقاشی باعث افزایش خلاقیت و تخیل کودک میشود. با ایجاد فرصتهای کافی برای آزمایش از طریق نقاشی، رشد خلاق کودک خود را تشویق کنید. فعالیتهای نقاشی به عملکرد عاطفی کودک کمک میکند و ازاینرو به کودک در سایر زمینههای زندگی خود مانند تحصیل کمک میکند. همچنین به توسعه مهارتهای حل مسئله و پشتکار کودک منجر میشود. با استفاده از این ابزار عالی میتوان از طرق مختلف به رشد کودک کمک کرد. با نشان دادن قدردانی از تلاشهای خلاقانه فرزندتان، خواه مجسمهسازی، نقاشی، طراحی، اشتیاق هنری فرزندتان را تقویت کنید.
نقاشی نه تنها از جهات مختلف به رشد کودک شما کمک میکند، بلکه این فعالیت میتواند به شما نگاهی اجمالی به نقاط عطف رشد کودکتان بدهد و از بسیاری جهات یادگیری او را تکمیل کند.
چگونه کودکان را به نقاشی کردن تشویق کنیم؟
مراحل تشویق در کودکان برای ادامه نقاشی ممکن است طبق سن آنها متفاوت باشد، از دو تا دوازده سال و بالاتر. تشویق فرزند شما برای کشف خلاقیت آنها از طریق نقاشی میتواند احساس غرور را در آنها تقویت کرده و اعتماد به نفسشان را افزایش دهد. آنها نه تنها مهارت خود را در نقاشی افزایش خواهند داد بلکه در بهبود مهارتهای حرکتی و خلاقانه خود نیز پیشرفت خواهند کرد. تا حدود هفت سال، فرزند شما ممکن است بتواند فقط خطوط، تصاویر ساده و اشکال مختلفی را برای ایجاد اشیاء بکشد. بااین حال، آنها را ترغیب کنید؛ زیرا بهزودی، آنها قادر به ترسیم قطعات واقعگرایانه و خیره کننده خواهند بود.
- پس از مشاهده تلاش فرزندتان برای نقاشی به جای گفتن اینکه قشنگ نیست یا بهاندازه کافی خوب نیست، او را تشویق کنید و از جملاتی با بار مثبت استفاده کنید. تشویق شما میتواند او را برای ادامه راه مشتاقتر کند.
- به آنها کمک کنید تا با پین کردن یا آویزان کردن نقاشیهایشان از خانه، آن را به دیگران نشان دهند.
- اطمینان حاصل کنید که کودک شما به مواد طراحی مختلف مانند مداد رنگی، آبرنگ و غیره دسترسی دارد. این باعث میشود آنها با استفاده از مواد مختلف نقاشی خلاق داشته باشند.
- تهیه فقط یک کتاب رنگ آمیزی به فرزند شما اغلب میتواند خلاقیت آنها را محدود کند. در عوض، به آنها یک ورقه خالی بدهید و به آنها اجازه دهید احساسات خود را آزادانه بیان کنند.
- به فرزند خود دستور ندهید که چه کاری انجام دهد یا چه نقاشی را بکشد، باید آنها را در این زمینه آزاد بگذارید تا آنها هر آنچه را که به ذهنشان خطور میکند، ترسیم کنند.
- برای تشویق آنها به ادامه نقاشی، گاهی با استفاده از جوایز و هدایا آنها را خوشحال کنید.
بچه ها به نقاشی علاقه زیادی دارند و آنچه را که نقاشی می کنند بازتاب درونی آنهاست. بیشتر بچه ها به کارهای هنریشان فکر نمی کنند و به همین خاطر آنها را سانسور نمی کنند.در طول سالهای گذشته نقاشی کودکان به عنوان بخش مهمی از تشخیص های روان شناسی کودک بوده .یک نقاشی ساده می تواند نگاه کلی جهان بینی کودک، نقش آن در خانواده و روابطش با دیگر اعضای و همچنین اعتماد به نفس نمایان کند .همین نقاشی همچنین میتواند میزان استحکام او و خانواده را نشان دهد.نقاشی کودکان حتی میتواند اوضا فرهنگی و نوع رفتار تک تک اعضای خانواده را نیز بیان کند. توجه داشته باشید که شما نباید موضوع نقاشی کودک خودتان را تعیین کنید و همینطور نباید بالا سر او بنشینسد و به میل خود به آن مدادرنگی بدهید. او را در نقاشی کردن آزاد بگذارید و در پایان نقاشی، از کودک بخواهید که در مورد نقاش اش با شما حرف بزند .کودکان را به کشیدن تشویق کنید ولی از اجبار کردنشان بپرهیزید.
نمونه ای از تفسیرهای نقاشی کودکان
کوه: بر حسب آنکه کوه با خطوطی ملایم و انحنادار کشیده شوند و یا آنکه افق را برای شکلهای زاویه دار بپوشانند باید به گونه های متفاوت تفسیر شوند. کوه های خشک و نوک تیز معرف مشکلات کودک و موانعی هستند که در سر راه او وجود دارند. بالعکس کوه های انحنادار یا تپه های سرسبز به منزله نماد سینه مادر و معرف عشق، تغذیه و عطوفت اند.
آب: آب سرچشمه حیات است و در نقاشی معرف قدرت زنانه، هیجانها، دریافتهای حسی و نیروی تخیل است. دریاچه یا اقیانوس نیاز به حمایت مادرانه را برجسته می سازند. اگر در یک ردیف نقاشی کودک با غلبه آب مواجه میشویم میتوانیم فلرض کنیم که با کودکی فعل پذیر سر و کار داریم که عوامل پیرامونی را با هیجان پذیری مفرط و دریافت پذیری گسترده احساس میکند. وقتی آب به صورت باران درآید مشخص کننده وجود زمینه غمگینی یا افسردگی است و هنگامی که قطره های باران همه صفحه کاغذ را در برگیرند و جای خالی باقی نگذارند با کودکان مضطرب سر و کار داریم..
رنگین کمان: به منزله پلی بین آسمان و زمین، معرف قدرتی الهی و حمایت سحرآمیز است که می توان در پناه آن به آرامش دست یافت. رنگین کمانل نشانه بازگشت به آغوش مادرانه و جستجوی حمایت اوست. اما نمیتوان گفت که انحصاراً در موقعیتهای ضربه آمیز به تصویر کشیده می شوند چه مبین گذار از هوای بد به هوای آفتابی نیز هست.
خورشید: نماد جهانی، معرف تجدید حیات جاودانه است. نورافشانی خورشید معرف نور درونی، هشیاری و جنبه تعقلی است. خورشید به عنوان رمز قدرت، باروری و تعالی شناخت قبل از هر چیز مبین اقتدار و خلاقیت مردانه است. به نظر بعضی پژوهشگران خورشید نماد پدر مطلوب است. شیوه ترسیم خورشید در نقاشی چگونگی رابطه با پدر و پذیرش اقتدار او را نشان می دهد. اگر خورشید گسترده و نورانی باشد به معنای اهمیت تصویر پدرانه است و هنگامی که پدر از دیدگاه کودک واجد چهره ای ترسناک است خورشید نیز در افق دور دست یا پشت کوه و به صورتی تقریباً ناپیدار کشیده می شود. اگر کودک از پدرش بترسد خورشید به رنگ قرمز تند و سیاه که مضطرب کننده است، کشیده می شود. نود قرمز مبین تمایل کودک به انهدام پدر و پرخاشگری نسبت به اوست. گاهی اتفاق می افتد که کودک در نقاشی های متوالی خود دائماً به ترسیم خورشید در سمت چپ می پردازد، در این موارد می توان گفت که مادر به منزله منبع اقتدار تلقی می شود.
ماه: بیاد آورنده شب، راز و رمز سیاهی ها، رؤیاها و جهان ناهشیاری است. محتوای ناهشیار به هنگام شب از راه خوابدیدهها و ترسهای شبانه آزاد می گردد. ترسیم ماه غالباً آشکار کننده یک زمینه اضطرابی است که به جنسیت بزرگسالانه و به کنجکاوی کودک درباره راز و رمز زندگی وابسته است. همانطور که خورشید به منزله نماد مردانه تلقی می شود، ماه نیز با نماد زنانه مطابقت دارد و معمولاً موقعی که دختران خردسال مسائل را درباره هویت زنانه خود مطرح می کنند.
خانه: همانند ترسیم درخت و آدمک معرفی من کودک است، هم چنین زیرزمین نماد قلمرو پنهان، ارزشهای ناهشیار و بام خانه نماد قلمر و فکر و تخیل است. پنجره ها و درب های بزرگ میل فرد به دریافت پذیری، تقسیم و مشارکت، نیاز ارتباطی، روحیه باز و متمایل به برونگرایی.خانه بسته با پنجره های کوچک: رازداری، درونگرایی، کمرویی یا درون ماندگی. پنجره های مزین به گل و پرده شاد و گلدار نشان دهنده خوشبینی نسبت به زندگی و پنجرههای سیاه رنگ و بی روزنه با کرکره های بسته، اضطراب ارتباطی و یا امتناع از دیدن پاره ای از چیزها را برجسته می سازد و یا گاهی نشانه افسردگی با دیگر علائم.
آسمان و زمین: آسمان نماد الهام و پاکی است ولی زمین نشانگر ثبات و امنیت است. کودکان خیلی کوچک هیچ وقت خطی برای نشان دادن زمین ترسیم نمیکنند ولی در سن ۶-۵ سالگی که آغاز به درک دلائل منطقی میکنند به کشیدن زمین نیز میپردازند.
حیوانات: کودک با کشیدن حیوانات به بیان امیال خشونت آمیز و کشانندههای سانسور شده خود بر اساس تجسم یک حیوانمی پردازد و حیوان معرف کشاننده ای می گردد که کودک شهامت پذیرفتن آن را ندارد.مثلاً گرگ نما پرخاشگری است. خرس ، یک فرد خشن و زمخت، سگ یا شخص وفادار و روباه نماد یک فرد حیله گر می باشد. به طور کلی میتوان بین حیوانات اهلی که معرف کشانندهها یا احساسات مهار شده و اجتماعی شده و حیوانات وحشی که جهش لجام گسیخته نیروهای ابتدایی را نشان می دهند تمایز قائل شد. به عنوان مثال ترسیم سگ معمولاً نشان دهنده نیا به ملاطفت و نوازش است. اما این حیوان واجد نوعی دو سوگرایی نیز هست. بدین معنا که قاعدتاً یک سگ باید مطیع باشد ولی امکان دارد که پرخاشگر شود و گاز بگیرد. مانند همه حیواناتی که پوست نرم دارند. گربه نیز به منزله نماد گرایش کودک به ناز و نوازش است و به دلیل ملایمت و ظرافت دارای ارزشی زنانه نیز هست. مرغ و جوجه هایش معرف چارچوب خانوادگی کودکند. کودکی که میخواهد مورد نوازش یا حمایت قرار گیرد معمولاً با جوجه ها همسانسازی می کند. لانه به معنای کانون یا هسته خانوادگی و جایی است که زندگی در آن لذتبخش است.
مراقبت از کودکان در برابر سوء استفاده جنسی
کلاغ و پرندگان سیاه دیگر اضطراب، ترس، گنهکاری و یا تهدیدی قریب الوقوع را نشان می دهند. عقاب به منزله رمز قدرت و پرخاشگری محسوب میشود. ماهی احساس راحتی وآرامش کودک را متجلی میسازد. افزون بر این ماهی دارای یک شکل اهلی است و ممکن است شیوهای برای بیان مردانگی باشد.کوسه، سوسمار، شیر، گرد نماد قدرت پدرانه می باشند.مار معمولاً دارای معنای احلیلی و معرف کشانندههای پنهان یا خطرناک هستند و غالباً به هنگام دلمشغولیهای جنسی به تصویر کشیده میشوند.پاره از حیوانات به منزله نماد مادر قدرتمند، اخته کننده یا بلعنده محسوب میشوند و از آن میان به عنکبوت میتوان اشاره کرد. ترسیم حیوانات مختلف در نقاشی، ضمن آنکه پارهای از گرایشهای کودک را برجسته میسازد بر حسب رنگ، عوامل پیرامونی و صحنه ترسیم شده دارای معنای متفاوتی است و همواره باید به گونهای ظریف و با توجه به توضیحها یا عنوانهایی که آزمودنی ارائه می دهد تفسیر گردد.
ترسیم جادوگر مقتدر و خطرناک نیز نمادی مادری خشن و خطرناک است.
رنگها چه مفهومی دارند؟
سیاه و سفید
به معنای ترس، اضطراب، اندوه و ناامیدی است.
خاکستری
رنگی خنثی که چیزی را بیان نمیکند.
قهوهای
به معنای مقابله با فشار والدین برای نظافت است.
بنفش
به معنی تمایل به چیزهای مخالف است. اگر زیاد استفاده شود به معنی اضطراب است.
آبی
صلح و آرامش و تسلیم شدن در این رنگ نهفته است، ضمن آنکه به معنی درونگرایی کودک است.
سبز
این رنگ به معنای نیاز به جلب توجه و تمایل به برقراری ارتباط و سرسختی است.
قرمز
برونگرایی کودک در استفاده از این رنگ نشان داده میشود.
زرد
شادی و خوشبینی و میل به مشارکت در این رنگ مشخص است.
صورتی
وقتی کودک از این رنگ استفاده میکند نشان میدهد تمایل به صلح و تعادل دارد.
-
تاثیرات تنبیه بدنی بر روی کودکان
-
افسردگی بعد از زایمان
-
مشاوره ازدواج در تهران
-
خودارضایی در زنان | خود ارضایی از نظر روانشناسی
-
درمان خودارضایی در مردان مجرد
-
مشاوره جنسی و زناشویی