بیش فعالی (ADHD) – اختلال یا شیطنت؟!
بیش فعالی (ADHD) – اختلال یا شیطنت؟!
بیشفعالی (ADHD)، همانطور که از اسمش پیداست، یعنی فعال بودن بیش از اندازه. همه مشکل از آنجا شروع میشود که این «اندازه»، چقدر هست که بیشتر از آن، اختلال حساب میشود؟!!
وقتی شیطنت، جست و خیز، ابراز شدید و کنترلنشده هیجانات، سر و صدا راهانداختن هنگام بازی و البته بیتوجهی به تذکر و هشدار اطرافیان، بیش از حد میشود، رفتارهای کودک معمولا فقط با یک عنوان مشخص معنی میشود؛ بیشفعالی (ADHD)!
بیشفعالی (ADHD) یکی از شایعترین اختلالات روانپزشکی کودکان است که در پسران بیش از دختران شیوع دارد. علت بروز این اختلال پیچیده است و عوامل متعددی در بروز آن دخیل هستند، اما متخصصان و پژوهشگران بیش از هر چیز مساله ژنتیک را مطرح کردهاند.
امروزه در بیشتر منابع معتبر علمی مواردی نظیر تغذیه، عوامل روانشناختی و رفتاری را نیز به عنوان علل زمینهای در بروز بیشفعالی (ADHD) مطرح میکنند ولی به نظر میرسد باید عوامل فرهنگی و ارزشهای اجتماعی و حتی شرایط اقتصادی خانواده و جامعه را نیز به عنوان یک عامل زمینهای با پتانسیل قوی در نظر گرفت.
کودکان پرحرفی که آرام و قرار ندارند!
گرچه متخصصان رفتار درمانگر همواره تاکید میکنند که شیطنت همیشه و لزوما به معنای بیشفعالی(ADHD) نیست. تحرک زیاد و نامتناسب با محیط، پرحرفی، نداشتن صبر و تحمل برای رسیدن به خواستهها، انجام فعالیتهای تخریبی و خرابکاری، پرخاشگری، بدخوابی و… ازجمله مهمترین علائم بیشفعالی (ADHD) محسوب میشود. در کنار این علامتها باید به علائم هشدار دهنده دیگری هم توجه داشت.
کودکان بیشفعال معمولا خواب ناآرامی دارند و همان تحرک شدید و شیطنتهای زمان بیداری را در خواب هم تکرار میکنند. از طرفی فرستادن این کودکان به تخت خواب کار راحتی نیست چون تقریبا در هر شرایطی خستگی برایشان معنا ندارد و از خوابیدن متنفرند چراکه مانع فعالیتهای فیزیکی و مخربانه آنها میشود.
همچنین این بچهها معمولا آرام و قرار ندارند، دائم در حال حرکتند، از دیوار راست بالا میروند، دچار عدم تمرکزند، حواسپرت هستند و در بیشتر مواقع دچار افت تحصیلی میشوند (طوری که معلمان متوجه اختلال بیشفعالی(ADHD) در آنها میشوند)، وسط حرف دیگران میپرند، قابل کنترل نیستند و بعضا کارهای خطرناکی میکنند و به همین دلیل ممکن است به خودشان یا دیگران آسیب برسانند.
بروز نشانهها از سه سالگی به بعد
توجه داشته باشید رشد و تکامل سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تا پایان سه سالگی ادامه مییابد و حتی در بخشهایی از مغز این رشد تا سنین بلوغ (سیزده تا پانزده سالگی) نیز ادامه مییابد. بنابراین در این سنین باید به علائم زودرس و هشداردهنده بیشفعالی (ADHD) یا هر نوع اختلال رفتاری دیگر توجه کرد ولی هیچ گاه آنها را به عنوان علائم تعیینکننده تشخیص قطعی نباید در نظر گرفت.
لائمی نظیر بیقراریهای زیاد حرکتی، تغییر مداوم اسباببازیها در کمتر از یک دقیقه، عدم توانمندی در انجام حرکات ریتمیک و هماهنگ طولانی مدت (بیش از سه تا پنج دقیقه)، از نشانههای اختصاصیتر بیشفعالی (ADHD) محسوب میشود.
درمان فقط با دارو و رفتار درمانی
یکی از مهمترین مشکلاتی که امروزه ما با آن مواجهایم توصیههای غیرعلمی و نادرستی است که از سوی افراد ناآگاه برای درمان بیشفعالی (ADHD) ارائه میشود که نهتنها موثر نیست بلکه با تاخیر در تشخیص و درمان به موقع کودک، میتواند عوارض جبرانناپذیری به همراه داشته باشد و وضعیت را از آنچه هست، بدتر کند.
به طور کلی درمان بیشفعالی (ADHD) کودک با توجه به سن او زمانبر است و هر چه زودتر تشخیص داده شود، بیشتر قابل کنترل خواهد بود. از طرفی والدین باید بدانند بیشفعالی (ADHD) یک بیماری است و با بالا رفتن سن کودک به خودی خود درمان نخواهد شد (شاید علائم کمتری دیده شود یا متفاوت باشد) بلکه باید توسط متخصص و با دارو و رفتاردرمانی برطرف شود. پس اگر فکر میکنید پرتحرکی، مشکلات خواب و شیطنت و بازیگوشی بیش از حد کودکتان میتواند به دلیل بیشفعالی باشد حتما از مشاور یا یک روانپزشک کودک و نوجوان کمک بگیرید.
درمان باید بلافاصله پس از تشخیص آغاز شود. به طور معمول، اختلال نقص توجه به همراه بیشفعالی (ADHD) از سنین پیش دبستانی قابل تشخیص است.
استفاده از روشهایی نظیر حرکات ادراکی ـ حرکتی در کاردرمانی کودکان، روش یکپارچگی حسی در کاردرمانی کودکان، بازی درمانی، رفتاردرمانی کنترلی از دیدگاه روانشناسی و توانبخشی شناختی نیز میتواند بسیار مفید و مثمرثمر واقع شود.
مقالات مرتبط
بیش فعالی و بازی های کامپیوتری
بیش فعالی و نقص توجه در بزرگسالان و درمان آن
طول دوره درمان بیش فعالی و دیگر اختلالات روانپزشکی
داروهای موثر در درمان بیش فعالی
تشخیص بیش فعالی
شیوع بیش فعالی و نقص توجه
علل اختلال بیش فعالی و نقص توجه
روش های درمانی بیش فعالی و نقص توجه
دلایل بیش فعالی و درمان آن
بیش فعالی (ADHD) کودکان و نشانه های آن
اختلال بیش فعالی در کودک چیست؟
چه غذاهایی برای کودکان بیش فعال مفید و مضر هستند؟
ریتالین-فواید و عوارض آن در کودکان بیش فعال
بیش فعالی و نقص توجه در بزرگسالان و درمان آن
مدیریت رفتارهای شیطنت آمیز کودکان (ADHD) بیش فعال