با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟ | راه های کلیدی مقابله با لجبازی کودکان

  • با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟

    با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟

     

    قرار داد همبستگی:

    یکی از تکنیک های رفتار درمانی برای درمان اختلال رفتاری کودکان استفاده از قرار داد همبستگی می باشد.  قرار داد همبستگی یعنی تنظیم قرارداد رفتاری روزانه برای مشخص کردن انتظارات رفتاری و وابسته های آن  (مثل جوایز و تنبیه ها) برای رفتار های کودک. در این روش کودک هر روز به ازای هر رفتار مثبت، پاداش و برای رفتار منفی، تنبیهی ملایم دریافت خواهد کرد.

    Dollarphotoclub 26956902 1 300x199 - با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟ | راه های کلیدی مقابله با لجبازی کودکان
    با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟

    ایجاد قرار داد وابستگی معمولا در دو جلسه ی کاری با والدین و کودک انجام می شود. روند انجام این قرار داد شامل سه گام می باشد:

    گام اول : مشخص کردن انتظارات رفتاری: اولین گام در نوشتن قرار داد رفتاری، تعریف واضح رفتار هدف مرتبط با قرار داد می باشد. رفتار های هدف باید با اصطلاحات عملیاتی عینی که نیاز به استنباط ندارند تعیین شوند. بدین معنا که در این مرحله والدین باید انتظارات خود را از کودک به صورت واضح و شفاف مشخص کنند. رفتارها ی هدف ممکن است شامل رفتار های نا مطلوب که لازم است حذف شوند یا رفتار های مطلوب که قرار است افزایش یابند باشد. به این صورت که والدین (ممکن است به همراه درمانگر باشد) رفتار هایی را که نیازمند تغییر هستند را مشخص می کنند. در این گام این نکته حایز اهمیت می باشد که باید انتظارات رفتاری صریح و روشن باشند و برای کودک کاملا مشخص باشد که چه انتظاراتی از او هست و باید انجام دهد تا در عوض آن پاداش دریافت کند و باید اطمینان حاصل شود که کودک آن ها را کاملا متوجه شده است. برای مثال اگر والدین بگویند که “هر چیزی که می گویم باید گوش کنی” این جمله بسیار مبهم و کلی است.

    پس می بایست به این صورت عنوان شود که “من از تو می خواهم که فقط با یک بار درخواست تکالیفت را انجام دهی”. این جمله مشخص تر از درخواست قبلی می باشد و نکته ی حائز اهمیت دیگر در این زمینه این است که سطح توقعات والدین نباید بیش از توان کودک باشد. نباید فراموش شود که هدف رفتار درمانی شکل دهی رفتار مطلوب است پس نباید از ابتدا از کودک بیش از توان او انتظار داشت.

    گام دوم : تعیین اینکه چگونه رفتار های هدف اندازه گیری خواهد شد. والدین و یا درمانگر باید مدرک عینی از وقوع رفتار های هدف داشته باشند. به عبارت دیگر باید قادر به ثابت کردن وقوع با عدم وقوع رفتار های هدف داشته باشند. به طوری که تعهدات به طور صحیح قابل اجرا باشند. بنابر این در زمانی که قرار داد نوشته می شود کودک و والدین (یا درمانگر) باید قادر به ثابت کردن وقوع یا عدم وقوع رفتار های هدف باشند. به گونه ای که تعهدات به طور صحیح قابل اجرا باشند.

    گام سوم : تعیین زمانی که رفتار باید اجرا شوند: هر قرار داد باید چهارچوب زمانی داشته باشد تا در آن زمانی که رفتار باید رخ دهد (یا رخ ندهد) به منظور اجرای تعهدات اجرا شود به منظور اجرای تعهدات مشخص شود.

    گام چهارم : مشخص کردن امتیازات بدست آوردنی یا از دست دادنی متناسب با رفتار کودک (تقویت کننده ها)

    این مرحله شامل ساختن منو پاداش می باشد. از خود کودک پرسیده شود که می خواهد چه پاداشی بگیرد و چه انتظاراتی از والدین دارد در این جا امتیاز هایی که کودک می تواند بدست آورد یا ممکن است از دست بدهد باید مشخص شود. کودکان اغلب نسبت به قرار داد های وابستگی ظنین هستند و آن را بصورت یک تکنیک یا استراتژی زورگویانه ی والدین نسبت به خود جهت تحت فشار قرار دادن وی برای اجبار سلطه پذیری می بینند. پس بهتر است با شرکت دادن کودک در تدوین قرار داد وابستگی  این احساس را در او ایجاد کرد که قرار داد وابستگی قراردادی دو جانبه می باشد و این قرار داد را والدین و کودک همراه هم انجام می دهند. در این صورت کودک همکاری بیشتری با والدین خود خواهد داشت.

    گام پنجم: به انجام رساندن قرار داد: این مرحله شامل تعریف راه عبوری است که به پاداش ها و رفتار ها مربوط می شود. در این مرحله انتظارات رفتاری و امتیازاتی که در قبال آن کسب خواهد شد و یا از دست خواهد رفت باید مشخص شود. نرخ های محاسبه باید به وسیله ی سطح انجام هدف که کودک در انجام آن توانایی دارد و مقدار رفتار مثبتی که انتظار می رود انجام دهد تعیین می شود. ایده ی اصلی این است که کار های کوچک امتیاز های کوچک و کار های بزرگ امتیاز های بزرگ در پی داشته باشد. نرخ های محاسبه بر اساس سطح انجام هدفی که کودک در انجام آن لایق و قابل به نظر می رسد و مقدار رفتار مثبت او که احتیاج است قبل از پاداش دادن به دست آورد تعیین شده اند. میتوان در این مرحله از اقتصاد ژتونی استفاده کرد. در این روش ژتون ها می توانند انواع وسایل کوچک و متفاوتی مانند مهره ، دگمه،ستاره و .. باشد. به این معنا که برای رفتار های مطلوب کوچکتر تعداد کمتری ژتون و برای رفتار های مطلوب بزرگتر تعداد بیشتری ژتون در نظر گرفته شود. حال می توان برای ژتون ها قرار داد گذاشت. برای مثال با سه ژتون کودک می تواند برنامه ی تلویزیونی مورد علاقه اش را ببیند و با شش ژتون به سینما برود. درمورد استفاده از ژتون ها باید موارد زیر رعایت شوند:

      1-ژتون ها باید طوری انتخاب شوند که کودک بتواند آنها را ببیند و لمس کند و بشمارد.

      2.کودک بتواند آن را جایی جمع کرده و پس انداز کند.

    3-کودک باید آگاهی داشته باشد که می تواند این ژتون ها را با تقویت کننده های ملموس مورد علاقه معاوضه کند.

    4.امکان بدست آوردن ژتون از هیچ طریق دیگری،به غیر از رفتاری که در برنامه قرار داده شده برای کودک وجود نداشته باشد. تعدادی از ژتون ها باید به کودک اجازه دهند که پاداش های روزانه ای را بخرند که بیشتر کودکان بطور غیر وابستگی بدست می آورند و یک جفت ژتونی که هر روز اضافه می ماند را نگهدارد تا آنکه بتواند پاداش بزرگتری بخرد. اگر کودک قادر به انجام اینکار نیست باید نرخ های معاوضه ی بین رفتار های مثبت و پاداش ها باید سخاوت مندانه تر ساخته شوند و اگر کودک می تواند تنها یک هفته بعد از بهبود رفتار پاداش های بزرگ تری بدست آورد بدین معنا است که نرخ های معاوضه خیلی سخاوتمندانه است و باید آن را تعدیل کرد به قدری که کوشش کودک برای بهبود رفتار بر انگیخته شود.

    راه حل برای درمان لجبازی کودکان 1 300x183 - با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟ | راه های کلیدی مقابله با لجبازی کودکان
    با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟

    برای موفقت در این شیوه باید مداومت وجود داشته باشد .اگر والدین یک روز یا یک مرتبه این برنامه را انجام دهند و یا پس از این که کودک عمل مطلوب را انجام داد به او پاداش ندهند مطمئننا این قرار داد همبستگی کارایی نخواهد داشت. نکته ی دیگری که در مورد قرار داد وابستگی وجود دارد این است که اغلب والدین فکر می کنند که اگر به فرزندشان برای درست رفتار کردن پاداش بدهند به این معنا است که به او رشوه داده اند اما واقعیت امر این است که در این روش والدین فرصتی برای فرزندشان ایجاد می کنند که بتواند امتیازات بیشتری را برای یک رفتار پخته تر و اجتماعی کسب کند. برای مثال اگر رئیس یک شرکت برای انجام کاری به کارمند خود ارتقا درجه بدهد آیا این یک نوع رشوه دادن است؟

    برای استفاده از خدمات روانشناسی و روانپزشکی در زمینه مشکلات رفتاری کودک و تعیین نوبت ویزیت با متخصصان مرکز با شماره های زیر تماس بگیرید

    02122636858 –  09212773724

    تکنیک توقف موقت بازی:

    توقف موقت، تکنیکی است که والدین و معلمان در واکنش به رفتارهای ناپسند کودکان از آن استفاده می‌کنند. این تکنیک شامل دور کردن کودک از محیط و فعالیت‌ها، هنگامی است که رفتار نامناسب و ناپسندی انجام می‌دهد، و قرار دادن او در مکانی خاص‌ به مدت زمانی مشخص است تا ساکت باشد و به رفتار خود بیندیشد. توقف موقت بازی، تکنیکی انضباطی است که در آن از تنبیه جسمانی استفاده‌ نمی‌شود. متخصصان گزارش می‌کنند، اجتناب از تنبیه جسمانی ممکن است به‌ پیشگیری از یادگیری این نکته در کودکان کمک می‌کند:«خشونت یا تحمیل درد فیزیکی‌ برای دست‌یابی به تنایج مطلوب آن‌ها مناسب است.» به این ترتیب،کودکان می‌آموزند که از توقف موقت بازی، به وسیله‌ی متوقف‌ کردن رفتارهایی که باعث توقف موقت بازی قبلی شده‌اند، یا آن چه نتیجه‌ی‌ چنین هشدارهایی است، اجتناب کنند.

    1.مکانی در خانه مشخص شود که برای این کار مناسب باشد. یک صندلی در راهرو یا گوشه‌ای از خانه مناسب است. این مکان‌ نباید خیلی بسته، تاریک یا ترسناک باشد. هم چنین باید به گونه‌ای باشد که امکانی برای سرگرمی نداشته باشد. برای مثال، در مقابل‌ تلویزیون یا رایانه، یا در یک محل بازی نباشد. اشیای موجود در محل باید برای کودک کسل کننده باشند و او را نترسانند.

     

    2.یک زمان‌سنج که صدای بلندی دارد، برای مشخص کردن زمان سپری شده در توقف بازی، تهیه شود. زمان این کار با توجه به سن کودک،ب ین یک تا پنج دقیقه پیشنهاد شده است و به کار می‌رود.

     

    3.وقتی که کودک رفتار بدی را به نمایش گذاشت، از رفتار غیر قابل پذیرش او، توضیحی به دور از ابهام و عینی ارائه شود و به او گفته شود که آن را متوقف کند. به کودک هشدار داده شود که پیامد متوقف نکردن رفتارش این است که روی یک صندلی برای توقف‌ موقت بازی بنشیند. اگر کودک شما رفتار ناپسند را متوقف کند، شایسته‌ی تحسین است. هشدار از یک جمله ی “اگر…پس…”تشکیل شده است. هشدار باید واضح و مختصر باشد. بهتر است والدین قبل از شروع مرحله ی بعدی با صدای بلند تا 5 بشمارند.

     

    4.زمان از لحظه ای که کودک بر روی صندلی می نشیند محاصبه می شود. اگر او سر و صدا به راه انداخت یا بدرفتاری کرد، زمان از اول محاسبه می شود اگر صندلی را ترک‌ کرد، او را برای نشستن روی صندلی هدایت کرده و دوباره زمان‌سنج را تنظیم می شود. باید ساکت باشد و رفتار خوبی داشته باشد تا زمان به‌ پایان برسد.اگر این شیوه نتیجه نداد، والدین می توانند یکی از امتیازات آینده ی او را از او بگیرند مثلا،اگر کودک روی صندلی ننشست باید 30 دقیقه زودتر به رختخواب برود.

     

    5.بعد از این که زمان‌سنج زنگ زد، ممکن است کودک شما با انرژی برخیزد و دوباره فعالیت‌ها را شروع‌ کند. کودک،زمان توقف را سپری کرده است و بنابراین نیازی به ادامه‌ی مشاجره در خصوص رفتار ناپسندش نیست. کویست در کتاب خود این مرحله را متفاوت از گیتی پسند مطرح می کند به این صورت که: بعد از توقف موقت از کودک خواسته شود که با شنیدن درخواست اطاعت کند.اگر همچنان نا فرمان باشد یا مقاومت بکند. گام های فوق تکرار می شود.

    عصبانی شدن والدین 300x200 - با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟ | راه های کلیدی مقابله با لجبازی کودکان
    با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟

     

    آموزش آرمیدگی به کودک:

    آموزش آرمیدگی یک مداخله ی روانی- فیزیولوژیکی است و شامل عملکرد مغز و بدن می باشد و در حقیقت بر آرام شدن ذهن بر اثر آرام شدن بدن تاکید دارد. هنگامی که کودک خشم خود را تشخیص بدهد می تواند مهارت های مقابله با خشم را یاد بگیرد. یادگیری کاهش تنش عضلانی در طی آرام سازی عضلانی اولین قدم به شمار می رود. این امر به وسیله تعدادی از راهها محقق می گردد. این آرمیدگی از طریق چند روش انجام می گیرد که اجرای هر روش به سن و سطح مهارت کودک بستگی دارد. موارد زیر لیستی از روش هایی است که می توانید برای آموزش آرمیدنی عضلانی به کودک خود استفاده کنید.شرایط محیطی در انجام آرمیدگی بسیار حائز اهمیت می باشد.

    1-تنفس عمیق: از طریق آموزش و الگو دهی باید به کودک خود نشان داد که چگونه تنفس عمیق را تمرین کند. روش اصلی دم عمیق و سپس بازدم عمیق به آهستگی می باشد.

    2 – تجسم ( تصویر سازی) : از کودک خاسته شود که یک صحنه بسیار آرامش بخش را در ذهن خویش مجسم سازد مثلاً او ممکن است برای خودش شناور بودن در روی یک تخته چوبی را در یک دریاچه مجسم نماید .کودک تجسم غوطه ور شدن را در دریاچه ادامه می دهد. همراه با موج ها و بالا و پایین می رود، خورشید در حال غروب کردن است و مناظری از این قبیل.

    3- تکنیک رباط و عروسک کهنه : یک تکنیک آرمیدگی به شیوه انقباض و رها سازی عضلانی می باشد که برای کودکان کم سن و سال کارایی دارد (سن 10 سال و کمتر از آن). ابتدا از کودک خواسته شود که ماهیچه های بدنش را سفت بگیرد و خودش را به شکل یک رباط مجسم کند و این تنش به مدت 15 ثانیه نگه دارد سپس از او خواسته شود که تمام تنش هایش را رها ساخته و تصور کند که یک عروسک کهنه است که تمام ماهیچه های او شل هستند. این حالت را نیز باید به مدت 15 ثانیه حفظ کند. از او خواسته شود که تمرین تکنیک رباط / عروسک کهنه را تا زمانی که چگونگی دست یابی به آرامش عضلانی را فرا گیرد ادامه دهد.

    4- روش آرمیدگی از طریق انقباض و رها سازی عضلانی سازمان یافته : روش انقباض ورها سازی عضلانی نظام یافته برای کودکان بزرگتر و نوجوانان (سن 11 و بالاتر) مناسب می باشد. در این روش فرد عضلات خودرا به ترتیب منقبض و سپس انقباض را رها می سازد . مثلاً کودک پاهایش را منقبض می کند و آن را به مدت 5 تا 10 ثانیه نگه می دارد سپس به مدت 5 تا 10 ثانیه آزاد می کند این عمل با دست ها و بازوها، پاها، شکم، لگن، شانه ها، گردن، صورت دنبال می شود. هنگامی که فرد توانست این کار را به خوبی انجام دهد می تواند یاد بگیرد که تمام گروه ماهیچه ها را همزمان و سریعاً آرام سازد. سعی شود که یک یا 2 تا از این روش ها را برای آموزش عضلانی با کودک تمرین شود.

    مشاوره کودک لجباز 300x174 - با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟ | راه های کلیدی مقابله با لجبازی کودکان
    با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟

    آموزش مهارت های اجتماعی

    مهارت های اجتماعی به رفتارهای آموخته شده و مقبول جامعه اطلاق می شود. رفتارهایی که شخص می تواند با دیگران به نحوی ارتباط متقابل برقرار کند که به بروز پاسخ های مثبت و پرهیز از پاسخ های منفی بینجامد. آموزش مهارت های رفتاری خواه بر مهارت های بین فردی یا دیگر رفتارها تمرکز کند عموماً از طریق چهار مرحله پیش می رود :

    1-توضیح منطقی آموزش به کودک، که شامل تشخیص کمبودهای مهارت کودک می باشد و توضیح می دهد که چرا آنها پیامد منفی تولید می کنند و سپس رفتارهای کارآمدتر و جدیدتری را در این زمینه توضیح می دهد.

    2-الگودهی یا اجرا کردن مهارتهای جدید با کودک، بدین معنی که رفتار درمانگر کلمه به کلمه به آموزش رفتارهای جدید به مراجع عمل می کند.

    3-تمرین مهارت با کودک بدین معنی است که مراجعه کننده رفتارهای جدید را یک به یک شرح می دهد، معمولاً با رفتار درمانگر در تعامل می باشد.

    4-بازخورد از مشاور به کودک بدین معنی است که توضیح سازنده ای درباره ی چیزی که کودک انجام داده و چه مهارت هایی باید در این زمینه تقویت شود.

    مهارت آشنا سازی دوستانه:

     مهارت آشنا سازی دوستانه شامل چندین شایستگی قابل تربیت می باشد که مرتبط به حالت صورت، زبان بدن، نشان دادن علاقه، پرسیدن سوالات و نظر دادن می باشد. شروع یک گفتگو برای کودکان کوچکتر خجالتی دشوار می باشد . آموزش در آشنا سازی دوستانه با الگوهای درمانگرها شروع می شود، این که چگونه بگویند ،”سلام”و یا “چه خبر؟” با ارتباط چشمی مناسب با لحن مناسب صدا که بصورت دوستانه باید باشد نه به صورت نیازمند یا ناامید. سپس مراجع این احوالپرسی را با بازخورد درمانگر تمرین می کنند. سرانجام مراجع باید سلام به همسالان را روزی چند بار در یک تعیین تکلیف تمرین کنند.

    پیوستن به فعالیت های گروهی و مکالمه اغلب باعث می شود که کودکان دیگر احساس بی دست و پایی نکنند و نسبت به اجتماع منزوی نباشند. پژوهش های مشاهده ای و بصری نشان می دهد که برعکس انتظارات بزرگسالان موثرترین روش ملحق شدن به یک گروه به صورت درخواست رسمی نمی باشد، مانند “می توانم بازی کنم ؟” اما ملحق شدن به گروه بازی یا گروه گفتگو به صورت متداول تداوم پیدا می کند و این بصورت الگوی متداول یکپارچه و انسجام یافته درآمده است. کودکانی که هنگام گفتگو با همتایشان چشمهایشان را منحرف می کنند. احتمالاً خیلی دوست داشتنی نمی باشند اگر کودک این کمبود مهارت را نشان دهد، باید به او توضیح داده شود که چرا این یک مشکل است. سپس یک الگوی دقیق و موثر از سرمشق دهی حالت های صورت بر ای او تهیه شده که درموقعیت های اجتماعی به کار برده می شود، به همراه تلاش های کودک با بازخورد از شما پیروی می کند. آیینه می تواند ابزار مناسبی برای این کار باشد.

    زبان اشاره (بدن )، وضعیت فیزیکی و حالت بدن که از لحاظ اجتماعی موثر هستند بخصوص هنگامی که به حالت تعادل بدن ضربه ای وارد آید و بدن در حال مشارکت و اجتناب قرارگیرد. بنابراین انجام این حالت ادامه دارد و بیانگر خودمانی بودن طرف است. به مراجعه کنندگان باید یاد داده شود که سه قدم دورتر از شخص مقابلشان که در حالت صحبت کردن با او هستند بایستند. نشان دادن علاقه نسبت به چیزی که شخص می گوید در ارتباطات کلامی و غیر کلامی بصورت کامل و غیر کامل باید صورت گیرد. افراد علاقه و طرفداریشان را نسبت به یک شخص را با گفتن به او ، به وسیله ارتباط چشمی و تکان دادن سر نشان می دهند. در گفتگوی با طرف مقابل باید پاسخها در یک عنوان بمانند و موضوع تغییر نکند. اگر فرد مقابل موضوع قابل توجه یا شک دهنده ای را بگوید، کودک  تاثر خود را از این موضوع نشان دهد ( برای مثال ” وای ” یا “شوخی نکن ” ). پرسیدن سوال نشان می دهد که شخص به چیزی علاقه مند است و به شخص دیگری می گوید که این موضوع موضوع گفتگو را ادامه بدهد و این باعث توسعه ارتباط متقابل میان آنها می شود.

    کودکی که از لحاظ اجتماعی بی دست و پاست گاهی اوقات در فکر کردن در مورد سوالات پرسیده شده دچار مشکل می شود. مشاوران چندین استراتژی را برای کمک کردن به این موضوع پیشنهاد کرده اند. مشاوران و مراجعه کنندگان می توانند فهرستی از سوالات عمومی متناسب را ارائه کنند که در موقعیت های متفاوت به کار برده می شود. زمانی که همتای کودک یک رویداد را توصیف می کند کودک می تواند گفتگو را با پرسیدن سوالاتی را که همراه با جزئیات جالب می باشد ، بسط دهد. با یک استراتژی برای تفکر در این مورد سوالات، روان درمانگران می توانند به کودک بیاموزند که خودش تصویری از هر تجربه ای که همتایان توصیف میکنند داشته باشد. به وقفه های ایجاد شده در تصویر او باید توجه کرد که به عنوان روند توصیف می باشد و باید سوالاتی در این زمینه پرسیده شود که این وقفه ها پر شوند.

    احساس همدلی معنای اصلی ساختار ارتباط میان افراد است. کودک باید بیاموزد تا از جملات احساس همدلی استفاده کند و باید خودش را جای شخص دیگری بگذارد و تصور کند که اگر رویدادی یا اتفاقی برای آن شخص روی داد چگونه آن را توصیف می کند.

    کودک باید یاد بگیرد بتواند استنباط هایی بر روی رویدادهای گزارش شده انجام دهد و این به همراه پرسیدن سوالاتی از آنها می باشد “چه احساسی خواهم داشت اگر آن رویداد برای من اتفاق بیفتد؟” مهم این است که استفاده از زبان به عنوان حلقه های حقیقی ارتباط جوان بیاموزیم ، به دلیل اینکه آوای شخصی مانند روان درمانگر باعث نمی شود که کودکان در زمین بازی مشهور شوند.  بنابراین “حیرت آور” از “تو باید احساس غرور داشته باشی” و ” آنقدر که نفس نفس بزنی ” از “باید سخت کار کنی ” بهتر کار می کند. در کودکان اجتماعی شده بیشترین سبک موثر سخن، معمولاً سخن گفتن به سبک تبسم وار و روشن است.

    برخی از شکلهای درمان، درمان مربوط به فعالیت از طریق برانگیختگی هیجانی برای ایجاد رفتار مثبت را در کودک، جستجو کرده اند. اما هنگامی که آموزش مهارت های اجتماعی ماهیت روابط با همتای مراجع را بهبود دهد ممکن است احساسهای ترد و دلتنگی در کار نباشد . گاهی اوقات، رفتارها جلو می رود و هیجانها از آن پیروی می کنند.

    headstrong kids 767x480 767x405 1 300x158 - با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟ | راه های کلیدی مقابله با لجبازی کودکان
    با لجبازی و نافرمانی کودکم چه کار کنم ؟

    روش ایفای نقش:

    در این روش کودکان با راهنمایی مربی به اجرا و نشان دادن موقعیت‌های واقعی یا خیالی می پردازند. این روش به ویژه در ادراک همدلی و ادراک اجتماعی بسیار تاثیر گذار است. تحقیقات اولیه در زمینه کارایی روشهای تمرین رفتارنشان می دهد که این روش قادربه آموزش افراد برای پذیرش نقش جدید رفتاری بوده است تمرین رفتاردرحل مشکلات مربوط به روابط با افراد ازنصیحت یا شیوه های غیرمستقیم موثرتراست اخیرا پژوهشهای کنترل شده نشان داده اند که تمرین رفتار ابزاری است موثر برای تسهیل رفتار توام با جرات مراجع. مجموعه درمان به طریقه تمرین رفتار و ایفای نقش را می توان به چهارمرحله کلی تقسیم کرد.

    – آماده کردن کودک:  هدف اصلی این مرحله این است که کودک تشخیص دهدکه نیازمند یادگیری یک شیوه جدیدرفتاری است واین فکررا بپذیرد که تمرین رفتارطریقه مناسبی برای ایجاد این نقش جدید اجتماعی است و برحالت خجالت وناراحتی اولیه ناشی ازفکرکردن دراتاق مشاوره غلبه کند.

    – انتخاب موقعیتهای مورد نظر: درمانگر می تواند سلسله مراتبی را ترسیم کند که آموزش درراستای آن انجام پذیرد مگردرمواردی که کودک درمقابله با معدود موقعیتهای خاصی دچارمشکل باشد بسیاری از رهنمودهایی که درتنظیم سلسله مراتب برای حساسیت زدایی منظم مورد استفاده قرارمی گرفت دراینجا نیز مورد استفاده قرارمی گیرد.

     

    – خودتمرین رفتار: برای اینکه کودک بتواند با دیگری ارتباط مناسب اجتماعی برقرارکند فقط دانستن اینکه چه بگوید کافی نیست لحن صدا، آهنگ گفتار، حرکات، تماس چشمی، وضع عمومی بدن و عوامل متعدد دیگر همگی می توانند درکسب مهارتهای اجتماعی لازم نقش عمده ای بازی کنند عاقلانه ترآن است که درمانگر بجای اینکه تلاش کند تا یکباره کودک را درتمام این اجزاء تغییر دهد هر بار فقط چند مورد ازآنها را انتخاب کند و درهنگام تمرین هریک ازموقعیتها به آنها توجه کند.

    – اجرای رفتارهای جدید ویژه نقش در موقعیتهای زندگی: وقتی که کودک دراجرای یک شیوه رفتاری درجلسه مشاوره موفق شد باید آماده اجرای آن رفتاردرزندگی واقعی باشد باید به وضوح به مراجع فهماند که کاربرد حاصل جلسات درموقعیت زندگی واقعی جزء جدایی ناپذیرشیوه درمان است اگرصحنه های تمرین بنحوی ترتیب یافته باشند که مراجع بتواند کنش متقابل راآغازکند مراجع امکان بیشتری دارد تادرعمل هم خود را در موقعیتی قراردهد که درجسه درمان تمرین کرده است.

    روش الگو سازی : این روش مبتنی بر تقلید می باشد بنابراین باید توجه داشت الگویی که برای آموزش انتخاب می شود از لحاظ سن،‌ موقعیت اقتصادی و اجتماعی تقریباً مشابه فرد مورد آموزش باشد و از سوی دیگر مورد علاقه واحترام او نیز باشد. الگو سازی، از آموزش مهارت های اجتماعی بر اساس اصول نظریه ی یادگیری اجتماعی و یادگیری مشاهده ای تشکیل شده است. سرمشق گیری می تواند با استفاده از الگوهای زنده، نوارهای ویدئویی ضبط شده، علائم و الگوهای سمبولیک و پنهان انجام شود. الگو سازی زنده با درمانگر معمولاً مهمترین نوع می باشد. به ویژه برای کودکان کوچکتر، الگو سازی نمادین به آنها کمک می کند تا جذب روند آموزشی شوند. عروسک ها و تصاویر متحرک برای شکل دهی مهارتهای اجتماعی می توانند به عنوان مدل استفاده شوند. از داستان کتاب می توان استفاده کرد اگر شخصیت ها و موقعیت ها، رفتاری را که نیاز به یادگیری دارند را شرح دهند. اگر هیچ گونه اطلاعاتی که مناسب این هدف باشد چاپ نشده باشد، درمانگر و مراجع می توانند با کودک شایستگی های فراهم آمده را توسعه دهد. در سرمشق دهی پنهان شخص خود یا شخص دیگری را تصور می کند که مهارت تازه را با موفقیت اجرا می کند. این اغلب برای مراجعه کننده نسبت به تصور الگوی رفتاری مطلوب و ایده آل مناسب می باشد. اجرا موفق یک چالش که مکرراً با آن مواجه می شود یک شکل مفید و کارآمد را تهیه می کند. گاهی اوقات ، که مراجعه کننده با موقعیت چالش انگیز مواجه می شود او باید فراسوی مراحل مرتبت به رفتار برنامه ریزی شده برود . بنابراین بیشتر اوقات او احساس آشنایی با موقعیت می کند.

     

    برای بهره گیری مناسبتر ازروش اگلو سازی رعایت نکات زیر ضروری است :

    1-تعریف و ویژه کردن مشکل خاصی که وجود دارد .

    2- تعیین یک چهارچوب رفتاری بر اساس تجزیه و تحلیل مشکل رفتاری ویژه

    3- فراهم سازی الگو در جهت رسیدن به رفتار مطلوب

    4- تمرین و تکرار جهت کسب رفتار های الگو

    5- اجرای رفتار فراگرفته شده در دنیای  واقعی و در نتیجه آزمون آن

    6-ارزش یابی، در اینجا مراجع و درمانگر معلوم می دارد که در چه مواقعی  لازم است مطابق چهارچوب رفتاری، عمل شود.

     حساسیت زدایی منظم

    حساسیت زدایی منظم تکنیکی برای کاهش اضطراب است و مبتنی براین اصل ساده است که نمی توان هم آرامش عضلانی داشت وهم اضطرا ، دراین تکنیک ابتدا به بیماران نحوه ایجاد آرامش عضلانی آموخته می شود وسپس درحالی که درآرامش عضلانی بسرمی برند آنها رابا محرکهای اضطراب آوری روبرومی سازند که بر شدت آنها افزوده می شود تا اینکه بالاخره با تجربه کردن محرکهای ترسناک درحالت آرامش ریخته اضطراب بیمارازبین می رود.

    قبل ازشروع حساسیت زدایی ابتدا تاریخچه رفتاری کودک اخذ می شود این تاریخچه شامل اطلاعات مربوط به شرایط تسریع کننده حالات آنها وعوامل رشدی است ازطریق مصاحبه وپرسشنامه، کانون اضطراب کودک مشخص می شود و معلوم می گردد که آیا حساسیت زدایی منظم می تواند درمان مناسبی باشد یانه؟ درمورد کودکی که ازتوان مقابله ای خوبی برخورداراست اما درپاره ای از وضعیتها دچار اضطراب شدید می شود می توان از حساسیت زدایی منظم استفاده کرد از سوی دیگر وقتی کودک در موقعیتهایی قرار می گیرد که نیازبه مهارتهای خاصی دارند و به دلیل نداشتن آن مهارتها مضطرب می شود تکنیک حساسیت زدایی می تواند نا مناسب ومضر باشد.

    مرحله بعد توضیح دادن به کودک است معمولا این توضیحات مفصل اند ودرآنها ضمن ارایه مثالهایی اززندگی بیماران به آنان توضیح داده می شود که چطوردچارآن اضطرابها شده وحالا اسیرآنها هستند سپس منطق حساسیت زدایی منظم تشریح می شود البته توضیحات ومثالها باید به زبانی بیان شوند که کودک آن را می فهمند. با زبانی متناسب با سطح معلومات کودک ومصاحبه ها، سنجشها وتوضیحات دریک فضای گرم وتوام با پذیرش ودرک صورت گیرند درواقع دراین مرحله متخصص بالینی بیمار را متقاعد می کند که روش حساسیت زدایی منظم موثر است. مراحل بعدی هم عبارتند از،تهیه سلسله مراتب اضطرابها و آموزش آرامیدگی، آموزش آرامیدگی همزمان با تهیه سلسله مراتب اضطرابها شروع می شود. کودک و درمانگر هنگام بحث در مورد مشکلات و وضعیتهایی که درآن دچار مشکل می شوند سعی می کنند به کمک هم یک سلسله مراتب اضطراب تهیه کنند جنبه های تکراری مشکلات و اضطراب های کودک مشخص، و سپس از لحاظ اضطراب زایی مرتب می شوند از وضعیتهایی که اضطراب کمی تولید می کنند تا وضعیتهایی که اضطراب زیادی را ایجاد می کنند در یک سلسله مراتب اضطراب معمولی 20 الی 25 ماده وجوددارند که ازکم تا زیاد مرتب شده اند.

    درروش حساسیت زدایی ازکودک خواسته می شود ضعیفترین ماده را درسلسله مراتب (یعنی ماده ای که کمترین اضطراب را درآنها ایجاد می کند) تجسم کند. البته این تجسم درحالی صورت می گیرد که آرامش دارد درمانگر صحنه را توصیف می کند و بیماربه مدت 10 ثانیه خود را درآن صحنه تجسم می کند سپس بیمار به تدریج  بسوی ماده های قویتر می رود بطور معمول او در هر جلسه با2 تا5 ماده روبرو می شود هرگاه سطح اضطراب کودک بالا برود به درمانگر علامت می دهد و او نیز از کودک می خواهد تجسم آن صحنه را قطع کند سپس درمانگر به بیمارکمک می کند بر عمق آرامش خود بیفزاید وپس ازچند دقیقه بیمارمجددا تجسم را شروع می کند معمولا درحالت آرمانی کودک پس از چند جلسه می تواند بدون هرگونه ناراحتی قوی ترین ماده را تجسم کند شواهد نشان می دهند که کارایی حساسیت زدایی منظم درشرایط مختلف درحد متوسط است.

    برای استفاده از خدمات روانشناسی و روانپزشکی در زمینه مشکلات رفتاری کودک و تعیین نوبت ویزیت با متخصصان مرکز با شماره های زیر تماس بگیرید

    02122636858 –  09212773724

      منابع خارجی Canio ,G. Bird HR , Rubio-stipec, M.and Bravi, M.(1995)”child psychiatric epidemiology :What we have learned and what we need to learn”. Int J Meth psychiatr Res 5(2):79-92 Child and adolescent therapy science and art, Germy.p, Shapiro   . Robert ,D.Friedbery, Karen .k .Burdenstein(2006). Stokes TF & Bear DM (1977), an implicit technology of generalization. Journal of applied behavior analysis.10,349-367

    شیرین عبداللهی روانشناس بالینی کودک و نوجوان

    متخصص در درمان اختلالات رفتاری و هیجانی

    مطالب پیشنهادی:

    آموزش جنسی کودکان | آموزش تفاوت جنسیت به کودکان | پاسخ به

    نقش مادر در تربیت فرزندان | نقش والدین در تربیت فرزندان

    تاثیرات تنبیه بدنی بر روی کودکان

    افسردگی بعد از زایمان

    مشاوره ازدواج در تهران | بهترین مشاور ازدواج در تهران | مشاوره زوجین

    خودارضایی در زنان | خود ارضایی از نظر روانشناسی | درمان خود ارضایی

    خودارضایی در مردان |درمان خودارضایی در مردان مجرد | آیا خودارضایی مفید

    مشاوره جنسی و زناشویی | آموزش جنسی تلفنی و آنلاین

    میانگین امتیازات ۵ از ۵
    از مجموع ۱ رای
    مقالات مرتبط

    ارسال نظر

    آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.