بازی درمانی دلبستگی محور درمانی برای اضطراب جدایی در کودکان
بازی درمانی دلبستگی محور یک روش درمانی جذاب و سرگرم کننده و لذت بخش است که براساس تعامل سالم بین والدین و فرزندان شان برنامه ریزی می شود. بازی درمانی روشی کوتاه مدت و خاص است که والدین را به طور فعال – ابتدا به عنوان مشاهده گر، و سپس به عنوان کمک درمانگر -درگیر میکند. هدف از آن افزایش دلبستگی، عزت نفس، صمیمیت و انجام کار مسرت بخش است که به والدین اجازه میدهد به تعاملهای سالم شان در جلسات درمانی ادامه دهند.این رویکرد برای درمان اختلالات اضطرابی بخصوص اضطراب جدایی در کودکان کاربرد دارد.
مراحل رشد دلبستگی
دلبستگی یک فرایند مستمر است که می تواند در هر مرحله توسط تعدادی عوامل تحت تأثیر قرار بگیرد.دلبستگی در از زمان بارداری تا 18 ماهگی در حال شکل گیری است.
حاملگی:
آغاز رشته های محبت و الفت در طی دوران حاملگی، یک مادر سالم دلبستگی اش را با کودک از طریق فرایند فکر کردن در مورد کودک، صحبت با او، و تصور تعاملهای بعدی اش با نوزادش شروع می کند . وینیکات اصطلاح اشتغال فکری اولیه مادری را به کاربرد تا حالتی را که رشد در موقعیت زیستی دارد « حساسیت بالا» را توصیف کند که در طی آخرین نظم حاملگی ایجاد می شود. آن حالت مادر را قادر می کندکه با نیازهای فرزندش به طور دقیق و حساس منطبق و هماهنگ شود.
۴-۰ ماهگی :
در طی چهار ماه اول، حساسیت مادر او را قادر میکند که به نیازهای فرزندش پاسخ دهد.نوزاد در فرایند خندیدن، گریه کردن، قان و قون کردن و مکیدن سهم خود را ایفا میکند.کودک یاد میگیرد که زندگی می تواند به نیازهای او پاسخ دهد.
۴- ۸ ماهگی:
تعامل یک ارتباط دوطرفه است. مادر و فرزند شروع به دادن و گرفتن و بازی تعاملی می کنند.کودک متوجه میشود که او می تواند تفاوتی را به وجود آورد، می تواند بر مادر تأثیر بگذارد تا به نیازهایش پاسخ دهد. نظر نوزاد در مورد «خود» به عنوان یک موجود جذاب شایسته، رشد میکند. نظر مادر در مورد خودش به عنوان یک والد شایسته، دوست داش تنی افزایشمی یابد.
۱۸- ۹ ماهگی :
گرچه این مرحله زودتر شروع میشود، شواهد روشن از دلبستگی افتراقی در طی این دوران ظاهر می شود. نوزاد در حضور افراد غریبه گریه میکند و به فرد مراقب میچسبد. نوزاد در حضور مادر احساس ایمنی میکند، آنقدر احساس ایمنی میکند که به کاوش در محیط پیرامونش می پردازد و گاهگاه نزد مادر خود که پایگاه امنی است، برمیگردد. حضور والدین به عنوان یک منبع امنیت، راحتی و آرامش عمل میکند. کودک بعدا می تواند در مورد آنچه که امنیت دارد، فکر کند و میتواند خودش را دلجویی کند و آرامش بخشد. در آن موقع او آماده شروع مدرسه است، کودک میتواند از والدینش جدا شود با این اطمینان که آنها در موقع نیاز در دسترس خواهند بود، یا اینکه معلم جانشین خوبی برای آنهاست.
اثرات جدایی و رهایی
آسیب روانی موقعی به وجود می آید که تجارب اولیه، منجر به احساس منفی یا احساس ناشایستگی از خود میشود. در غیاب تعامل های مثبت و پاسخگوی کودک یاد می گیرد خودش را به عنوان فرد غیردوست داشتنی و ناشایست نگاه کند، دیگران را به عنوان غیرقابل اعتماد و غیرمسئول نگاه میکند – به عنوان افراد غیرقابل اعتماد برای دسترسی به آنها با را به عنوان دنیای ناامن و پر از خطر می بیند و به عبارت دیگر، در یک دلبستگی ناامن” یادگیری در مورد خودش در زندگی، منفی و دلسردکننده می شود. بسیاری ازمشکلات رفتاری کودکان بزرگتر می تواند ناشی از اثر شروع دلبستگی نا امن و پیامد نظرات منفی در مورد خودشان و دنیا باشد.
هدف درمان
رویکرد بازی درمانی بر این فرض است که تغییر امکان پذیر است و عوامل ضروری برای تغییر، در ارتباط مثبتتر بین کودک و والدین قرار دارد. از آنجایی که ریشه های رشد خود، عزت نفس و اعتماد در سالهای اولیه زندگی قرار دارد، ضروری است که به مرحله ای برگردیم که رشد عاطفی کودک مختل شده و تجربه ای را فراهم کنیم تا بتواند چرخه تعامل سالم را دوباره به کار بی اندازد. فعالیتها با سطح عاطفی فعلی کودک هماهنگ شوند نه باسن تقویمی او، والدین تشویق می شوند با همدلی و تفاهم به نیازهای واپسگرایانه کودک پاسخ دهند. هدف از درمان تغییر تصویر داخلی خود و دیگران از یک تصویر منفی به یک تصویر مثبت تر است.
در حالی که شواهد قابل توجهی وجود دارد که دسته ای از دلبستگیهای اولیه (مثل امنیت و ناامنی) هردو پایا و باثبات هستند، همچنین شواهدی مبنی بر تغییر، هم مثبت و هم منفی امکان پذیر است. نمونه های مربوط به تغییر مثبت موقعی میتواند اتفاق بیفتد که کودک یک تجربه انطباقی خوب دارد، یا موقعی که محیطهای خانوادگی بهبود می یابند.
شیرین عبداللهی روانشناس بالینی کودک و نوجوان
متخصص در درمان اختلالات رفتاری و هیجانی
